Istraživači sa Univerziteta u Liverpulu nedavno su otkrili jasne hemijske tragove propadajućeg kolagena u fosilu dinosaura, što je izazvalo veliku pažnju naučne zajednice. Ovaj značajan pronalazak ruši prethodnu teoriju da svi organski materijali prisutni u drevnim fosilima moraju biti rezultat kontaminacije iz spoljnog izvora. Prema novom istraživanju, fosili dinosaura, koji potiču iz vremena pre 73 miliona godina, mogu u sebi sadržavati sačuvane organski biomolekule, kao što je kolagen, što otvara nova pitanja o mogućnostima očuvanja drevnih materijala u fosilima.
Fosil koji je korišćen u istraživanju potiče od Edmontosaurusa, jednog od poslednjih ne-ptičnih dinosaura koji su naselili Zemlju u kasnom periodu krede. Ovi ogromni biljojedi, dugi do 12 metara, živeli su paralelno sa najpoznatijim predatorima tog vremena, kao što su T. rex i Triceratops. Fosil, koji je iz 2019. godine, sadržava deo kosti dinosaura, odnosno sacrum, i predstavlja izuzetno dobro očuvani primerak iz tog perioda.
Dok su se prethodni pokušaji da se pronađu proteini poput kolagena u fosilima dinosaura često osporavali, ovaj tim istraživača je primenio tri nezavisne tehnike analize da bi dokazao postojanje hemijskih tragova kolagena u ovom fosilu. Korišćenjem unakrsno polarizovane svetlosne mikroskopije, istraživači su identifikovali i kvantifikovali prisustvo hidroksiProlina, jedinstvenog građevinskog bloka kolagena. Ovaj rezultat je bio ključan, jer je pokazao da se kolagen nije samo očuvao, već i da se raspao kroz vreme, što omogućava da se razjasni proces njegovog očuvanja kroz milione godina.
„Naši nalazi imaju dalekosežne implikacije za paleontologiju i razumijevanje procesa očuvanja fosila“, izjavio je Steve Tailor, vodeći istraživač sa Univerziteta u Liverpoolu. „Ovo istraživanje ne samo da pokazuje da u nekim fosilima mogu da se očuvaju organski biomolekuli poput kolagena, već i odbacuje hipotezu da bi svi takvi materijali morali da potiču od kontaminacije.“ Ova tvrdnja je do sada bila dominantna u naučnoj zajednici, jer su se mnogi raniji nalazi proteina u fosilima smatrali kontaminiranim spoljnim izvorima, posebno u svetlu fosilizacijskih procesa koji se dešavaju kroz milioni godina.
Istraživači su takođe uporedili ove rezultate sa prethodnim nalazima proteina u fosilima drugih dinosaura, uključujući Hadrosaurusa i T. rex, koji su takođe pokazali tragove proteina, ali su ovi nalazi često osporavani zbog mogućnosti kontaminacije. Međutim, korišćenje naprednih tehnika analize omogućilo je da se dođe do jasnog zaključka da se radi o autentifikovanim tragovima iz vremena kada su dinosauri hodali Zemljom.
Kroz dodatne eksperimente i poređenja sa savremenim životinjskim uzorcima, istraživači su uspjeli da pronađu značajnu sličnost između fosilnog kolagena Edmontosaurusa i modernih proteina kao što su kolagen kod goveda i ćuretina. Koristeći tečnu hromatografiju i tandem masenu spektrometriju, uspeli su da izoluju i analiziraju male sekvence hidroksiProlina, koji je karakterističan za kolagen, a koji se pojavio u fosilima dinosaura.
Iako su nalazi fascinantni, postavlja se pitanje kako su ovi proteini uspeli da opstanu kroz toliki period vremena. Kako objašnjava Tailor, „nalazi su intrigantni, jer se postavlja misterija kako su ovi proteini uspeli da ostave takve tragove u fosilima koji su milijonima godina stari“. To otvara nova pitanja o tome kako se organizmi iz prošlih geoloških perioda mogu sačuvati i kako možemo bolje razumeti procese očuvanja u fosilima.
Ovaj novootkriveni metod može imati dalekosežne posledice na način na koji istražujemo fosile i biološke procese koji su se dešavali pre miliona godina. Istraživači sugerišu da je moguće da bi ovakva analiza mogla otkriti nove vrste fosila koji bi mogli pružiti dodatne informacije o životima dinosaura i njihovim međusobnim odnosima, kao i mogućim evolucijskim linijama koje još nisu bile poznate.
Ovo istraživanje je objavljeno u prestižnom časopisu „Analitička hemija“ i predstavlja važan korak u razumijevanju kako se organski materijali, poput proteina, mogu sačuvati u fosilima, dok istovremeno postavlja temelje za buduća istraživanja u oblasti paleontologije i molekularne biologije.
