Pre oko 2.000 godina, pre nego što je Rimsko carstvo pokorilo Veliku Britaniju, žene su bile na samom čelu iu centru društva gvozdenog doba.
Istraživači su sekvencionirali genome oko 50 keltskih Britanaca koji su zajedno sahranjeni u južnoj Engleskoj i otkrili snažne dokaze o poreklu po ženskoj liniji.
Među velikom rodbinskom grupom, koja je živela pre i nakon što su Rimljani započeli svoju invaziju 43. godine nove ere, više od dve trećine vode poreklo od jedne ženske pretke. U međuvremenu, 80 posto nepovezanih članova porodice bili su muškarci.
„Ovo nam govori da su se muževi preselili da se pridruže zajednici svojih žena nakon braka, sa zemljom koja bi se potencijalno prenosila po ženskoj liniji“, objašnjava genetičarka Lara Kesidi sa Triniti koledža u Dablinu.
„Ovo je prvi put da je ovakav sistem dokumentovan u evropskoj praistoriji i predviđa društveno i političko osnaživanje žena.
Iskopavanje u Dorsetu izveli su arheolozi sa Univerziteta Bornmut, a genetsku studiju su sproveli istraživači sa Triniti koledža u Londonu.
Da bi uporedili ono što je pronađeno u Dorsetu sa ostatkom Britanije, Kesidi i njeni kolege genetičari u Trinitiju pregledali su DNK bazu podataka desetina drugih arheoloških nalazišta iz gvozdenog doba, raštrkanih po celom ostrvu.
Keltska britanska groblja se retko mogu naći, a obično ima mnogo manje sahranjivanja od onog u Dorsetu. Ipak, istraživači su među gomilom pronašli nekoliko primera ‘matrilokalnih’ društava.
Oni to mogu reći jer se mitohondrijska DNK nasleđuje isključivo po majčinoj liniji. Na jorkširskom groblju iz gvozdenog doba, na primer, jedna dominantna matrilina datira pre 400. godine pre nove ere.
Ali, kako je Kesidi objasnio Beki Fereiri u Njujork tajmsu, „matrilokalno“ nije jednako „matrijarhalno“. Muškarci su takođe mogli imati autoritet u društvu keltskih Britanaca.
Čak i dalje, Rimljani su bez sumnje bili zapanjeni takvom strukturom kojom dominiraju žene, gde su žene možda nasledile imovinu ili su mogle da se razvedu.
Na arheološkim nalazištima keltske žene često dobijaju najraskošnije sahrane, što ukazuje na visok status u društvu. Oni su takođe vodili vojske.
Rimski istoričar Dio Kasije opisao je Budiku – kraljicu ratnicu koja je poznata po tome što je predvodila pobunu protiv Rimljana – kao „najstrašniju” i „koja poseduje veću inteligenciju nego što to često pripada ženama”.
Budikina vojska je opljačkala dva grada, ubivši 80.000 Rimljana i njihovih saveznika. Dio Kasije ističe da je „svu ovu propast Rimljanima donela žena, što je činjenica koja je sama po sebi izazvala najveću sramotu…“
„Sugeriše se da su Rimljani preuveličali slobodu Britanki da bi naslikale sliku neukroćenog društva“, objašnjava arheolog Majls Rasel sa Univerziteta Bornmut, koji vodi iskopavanje u Dorsetu.
„Ali arheologija, a sada i genetika, impliciraju da su žene bile uticajne u mnogim sferama života gvozdenog doba. Zaista, moguće je da je poreklo po majci bilo primarni oblik grupnih identiteta.“
U nezavisnom pregledu studije za Nature, evolucioni antropolog Gvido Alberto Gneki-Ruskone tvrdi da su dokazi „ubedljivi“ i da je „matrilokalno“ društvo, u kojem se muškarci kreću između grupa, izgleda „rasprostranjeno širom ostrva i praktikovano preko vekova“.
Genetsko istraživanje, nastavlja Gnecchi-Ruscone, potvrđuje tvrdnje da su žene igrale posebnu ulogu u keltskom britanskom društvu.
Istoriju mogu pisati pobednici, ali i geni mogu pričati priče.
Studija je objavljena u časopisu Priroda.
