Najčešći tip malarije u Brazilu izaziva parazit Plasmodium vivak. Iako je vivak malarija blaža od varijante izazvane P. falciparum, sposobnost P. vivaka da proizvodi uspavane oblike u jetri domaćina koji se mogu ponovo aktivirati mesecima nakon završetka lečenja otežava kontrolu. Prema naučnoj literaturi, takav recidiv može predstavljati oko 90% slučajeva u Brazilu.
U članku objavljenom u časopisu Scientific Reports, brazilski istraživači po prvi put opisuju moguće biomarkere povezane sa ponovnim pojavom vivak malarije.
Istraživanje iznosi značajne informacije o potencijalnim ciljevima za razvoj antimalarijskih lekova i mogućim markerima koji se odnose na rizik od recidiva.
Kako autori objašnjavaju, recidiv je novootkrivena epizoda nakon tretmana prethodne epizode i može nastati kao posledica relapsa, reinfekcije ili rekrudescencije (ponovne pojave oblika parazita u krvotoku nakon što su tretirani do nivoa koji se ne može detektovati tokom perioda).
U studiji, istraživači sa Državnog univerziteta Kampinas (UNICAMP), Državnog univerziteta Amazonas (UEA) i Federalnog univerziteta u Gojasu (UFG) analizirali su uzorke krvne plazme od 110 pacijenata koji su živeli u regionu Amazona; 51 je imao ponavljajuću vivak malariju, a 59 je još uvek patilo od prve epizode.
Uzorci su podvrgnuti tehnici poznatoj kao neciljana metabolomika, što je podrazumevalo sveobuhvatnu analizu svih metabolita koje su sadržali. Cilj je bio da se razume kako je metabolizam pacijenata uticao tokom prve epizode u poređenju sa rekurentnim slučajevima.
Pacijenti su praćeni 180 dana. Većina je imala „novu“ epizodu između 40 i 60 dana nakon prve. Analiza masenom spektrometrijom za identifikaciju jedinjenja na osnovu molekularne mase otkrila je 52 i 37 značajnih metabolita kod učesnika sa recidivnom i neponovljivom malarijom.
„Prekomerna ekspresija metabolita bila je tipična u početnoj epizodi, dok su ponavljajuće epizode bile okarakterisane većim brojem smanjenih metabolita“, rekla je za agenciju FAPESP Džesika R. S. Alves, istraživač na UNICAMP-ovom institutu za biologiju i koautor članka.
„Dalje, otkriveno je da pacijenti sa recidivom pokazuju modulaciju pre svega u putevima lipida koji su uključeni u proizvodnju prostaglandina i leukotriena – molekula koji igraju ključnu ulogu u imunološkom sistemu domaćina. Grupa u prvoj epizodi pokazala je promene u svom triptofanu i vitaminu B6 [ piridoksina], opisani u literaturi kao važni hranljivi sastojci u domaćinu koje parazit koristi za razvoj.“
Detaljna analiza odabranih skupova podataka koji se odnose na rekurentnu malariju takođe je ukazala na obogaćivanje drugih metaboličkih puteva, uključujući one za butanoat, aspartat, asparagin i N-glikan.
„Svi ovi markeri sugerišu puteve povezane sa recidivom i mogu se koristiti u budućnosti za njegovo karakterisanje“, rekla je Giseli C. de Melo, istraživač u UEA i ko-korespondentni autor članka.
„Glavni doprinos rada leži u usmeravanju analize ka identifikaciji metaboličkih puteva koji se moraju detaljnije istražiti kako bismo razumeli i popunili praznine u proučavanju recidiva“, rekao je Fabio Trindade Maranjo Kosta, profesor na IB-UNICAMP i koautor članka.
Autori priznaju dva ograničenja studije: relativno mali broj učesnika i neizvesnost da li su recidivi bili recidivi ili nove infekcije.
„U ovom trenutku nemamo načina da dijagnostikujemo recidive i da ih na odgovarajući način lečimo“, rekao je Melo.
Prema rečima autora, sledeći koraci uključuju multicentrična ispitivanja koja uključuju veći broj pacijenata i širu geografsku pokrivenost.
Oni takođe planiraju da uporede metabolomiku plazme sa metabolomikom urina ili pljuvačke kod nerekurentne, rekurentne i relapsirajuće vivak malarije; analiziraju lipidome, proteome, transkriptome i genome; i istražiti imune profile pacijenata sa i bez recidiva.
