Usred skrovišta blistavog zlatnog blaga iz iberijskog bronzanog doba, par korodiranih predmeta mogao bi biti najdragoceniji od svih.
Tupa narukvica i zarđala šuplja hemisfera ukrašena zlatom su iskovane, otkrili su istraživači, ne od metala ispod zemlje, već od gvožđa iz meteorita koji su pali sa neba.
Otkriće, koje je predvodio sada penzionisani šef konzervacije Nacionalnog arheološkog muzeja Španije, Salvador Rovira-Llorens, sugeriše da su tehnologija i tehnike obrade metala bile daleko naprednije nego što smo mislili u Iberiji pre više od 3.000 godina.
Blago iz Vilene, kao što je poznato skladište od 66 uglavnom zlatnih predmeta, otkriveno je pre više od 60 godina 1963. godine u današnjem Alikanteu u Španiji i od tada se smatra jednim od najvažnijih primera bronzanog doba. zlatarstvo na Iberijskom poluostrvu, i čitavoj Evropi.
Međutim, određivanje starosti zbirke bilo je donekle teško izvodljivo, zahvaljujući dva predmeta: maloj, šupljoj hemisferi, za koju se smatra da je deo žezla ili balčaka mača; i jednu narukvicu nalik na tork. Obe imaju ono što su arheolozi opisali kao „crni“ izgled – to jest, izgleda da su napravljeni od gvožđa.
Na Iberijskom poluostrvu, gvozdeno doba – gde je topljeno kopneno gvožđe počelo da zamenjuje bronzu – nije počelo sve do 850. godine pre nove ere. Problem je u tome što su zlatni materijali datirani između 1500. i 1200. godine pre nove ere. Tako da je pronalaženje gde se nalaze artefakti koji izgledaju gvožđe u kontekstu blaga iz Vilene bila nešto kao zagonetka.
Ali ruda gvožđa iz Zemljine kore nije jedini izvor kovnog gvožđa. Širom sveta postoji veliki broj gvozdenih artefakata pre gvozdenog doba koji su iskovani od materijala meteorita. Možda je najpoznatiji meteorski gvozdeni bodež faraona Tutankamona, ali postoje i druga oružja iz bronzanog doba napravljena od tog materijala i bila su veoma cenjena.
Postoji način da se utvrdi razlika: gvožđe iz meteorita ima mnogo veći sadržaj nikla od gvožđa iskopanog iz Zemljine zemlje. Tako su istraživači dobili dozvolu od Opštinskog arheološkog muzeja Vilena, u kome se nalazi kolekcija, da pažljivo testiraju dva artefakta i utvrde koliko nikla sadrže.
Pažljivo su uzeli uzorke oba artefakta i podvrgli materijal masenoj spektrometriji kako bi odredili njihov sastav. Uprkos visokom stepenu korozije, koja menja elementarni sastav artefakta, rezultati sugerišu da su i hemisfera i narukvica napravljeni od meteoritskog gvožđa.
Ovo uredno rešava dilemu o tome kako su dva artefakta usklađena sa ostatkom kolekcije: napravljeni su otprilike u istom periodu, koji datiraju od oko 1400. do 1200. godine pre nove ere.
„Dostupni podaci sugerišu da bi kapa i narukvica iz blaga iz Vilene trenutno bila prva dva dela koja se mogu pripisati meteorskom gvožđu na Iberijskom poluostrvu“, pišu istraživači u svom radu, „što je kompatibilno sa hronologijom iz kasne bronze, prethodno do početka široke proizvodnje zemaljskog gvožđa“.
Sada, pošto su objekti tako jako korodirani, rezultati nisu konačni. Ali postoje novije, neinvazivne tehnike koje bi se mogle primeniti na objekte kako bi se dobio detaljniji skup podataka koji bi pomogli u cementiranju nalaza, kaže tim.
