Otkrivena je zapanjujuća nova zemlja čuda, skrivena duboko ispod okeanskih talasa Arktičkog kruga.
Uz obalu Svalbarda, u Norveškoj, više od 3.000 metara niže, polje hidrotermalnih otvora prostire se duž grebena Knipovich, podvodnog planinskog lanca za koji se ranije smatralo da je prilično neupadljiv.
Umesto toga, kao i podno grejanje, vulkanska aktivnost ispod morskog dna izaziva prodiranje toplote, stvarajući utočišta toplote i hemijskih reakcija gde se život može okupiti i napredovati.
Polje, koje meri najmanje kilometar u dužinu i 200 metara u širinu, nazvano je Jøtul, po divovima nordijske mitologije koji žive ispod planina. U ovom slučaju, gigant su unutrašnji procesi Zemlje, oslobođeni kroz pukotine na morskom dnu.
„Voda prodire u okeansko dno gde se zagreva magmom. Pregrejana voda se zatim vraća nazad na morsko dno kroz pukotine i pukotine“, objašnjava pomorski geolog Gerhard Borman sa Univerziteta u Bremenu u Nemačkoj.
„Na svom putu prema gore, tečnost postaje obogaćena mineralima i materijalima rastvorenim iz stena okeanske kore. Ove tečnosti često ponovo izlaze na morsko dno kroz cevi poput dimnjaka koji se nazivaju crni pušači, gde se zatim talože minerali bogati metalima.“
Hidrotermalna zračna polja su neka od najzanimljivijih podmorskih okruženja. Obično su veoma duboko ispod površine okeana, tako daleko da svetlost sa Sunca ne može da prodre kroz ogromnu količinu vode iznad njih.
Na ovim dubinama, uslovi su trajno mračni, ledeno hladni i okruženi rušilačkim pritiscima.
Ovo okruženje nije baš pogodno za život, ali hidrotermalni otvori deluju kao čudne oaze. Minerali koji izlaze i rastvaraju se u vodi predstavljaju osnovu za mrežu hrane koja se oslanja, ne na fotosintezu kao što je većina života bliže površini, već na hemosintezu – iskorištavanje hemijskih reakcija za energiju, a ne sunčevu svetlost.
Ova okolina stvara mnogo dinamičnije i naprednije duboko morsko dno nego što bi se moglo očekivati, dajući nam nagovještaj o tome kako bi se život mogao pojaviti na svjetovima koji su veoma različiti od našeg.
Pronalaženje hidrotermalnih polja je takođe važno za pokušaj zaštite biodiverziteta Zemlje i učenje više o tome kako funkcioniše, kao i za razumevanje kako sama planeta funkcioniše i menja se tokom vremena.
Polje Jøtul se nalazi tačno na granici između dve Zemljine tektonske ploče, na onome što je poznato kao greben koji se sporo širi. Ploče se veoma sporo udaljuju jedna od druge, što uzrokuje rastezanje kore, razvoj dolina i grebena.
Naučnici su otkrili hidrotermalnu aktivnost duž skoro svih grebena severno od Islanda, ali greben Knipovič ostao je očigledan izuzetak.
To je bilo do 2022. Naučnici su videli nagoveštaje hidrotermalne hemije u regionu, pa su potopili vozilo na daljinsko upravljanje do grebena da vide da li mogu da pronađu izvor.
Odvezli su podmornicu MARUM-KUEST više od 3 kilometra do morskog dna, gde je snimio slike i uzorkovao vode. I tamo su pronašli polje Jøtul – veliki region morskog dna sa ugašenim i aktivnim hidrotermalnim otvorima, i izdajničkim blistavom vulkanske toplote koja se provlači u vodu.
To je veličanstveno otkriće, ono koje popunjava značajnu i ranije zbunjujuću prazninu u hidrotermalnom rasporedu Norveško-grenlandskog mora.
„Hidrotermalno polje Jøtul je prvo otkriveno duž 500 kilometara dugog ultrasporo širećeg grebena Knipovič i značajno je, jer predstavlja novu vezu između aktivnih hidrotermalnih sistema Lokijevog zamka na krivini Mohnsovih i Knipovičevih grebena i hidrotermalno polje Aurora grebena Gakel“, pišu istraživači u svom radu.
„Pošto su ovi sistemi razdvojeni na udaljenosti većoj od 1.000 kilometara, otkriće hidrotermalnog polja Jøtul je važno za razumevanje distribucije hemosintetičke faune.
Pored toga, novo otkriće može pomoći u pružanju uvida u hemiju okeana i kako vode koje oblače naš svet pomažu u cirkulaciji i distribuciji materijala kao što je ugljenik.
