Međunarodni tim naučnika identifikovao je najstariji fosil morskog reptila sa južne hemisfere — pršljen notosaurusa pronađen na južnom ostrvu Novog Zelanda. Pre 246 miliona godina, na početku doba dinosaurusa, Novi Zeland se nalazio na južnoj polarnoj obali ogromnog super-okeana zvanog Panthalassa.
Gmizavci su prvi put upali u mora nakon katastrofalnog masovnog izumiranja koje je devastiralo morske ekosisteme i utrlo put za zoru doba dinosaurusa pre skoro 252 miliona godina. Dokazi za ovu evolucionu prekretnicu otkriveni su samo na nekoliko mesta širom sveta: na arktičkom ostrvu Špicbergen, severozapadnoj Severnoj Americi i jugozapadnoj Kini.
Iako je predstavljen samo jednim pršljenom koji je iskopan iz gromade u koritu potoka u podnožju planine Harper na južnom ostrvu Novog Zelanda — ovo otkriće je bacilo novo svetlo na ranije nepoznate zapise ranih morskih gmizavaca sa južne hemisfere .
Gmizavci su vladali morima milionima godina pre nego što su dinosaurusi dominirali kopnom. Najraznovrsnija i geološki najduže preživela grupa bili su sauropterigijci, sa evolucionom istorijom koja se proteže preko 180 miliona godina. Grupa je uključivala dugovrate plesiosauruse, koji su ličili na popularnu sliku čudovišta iz Loh Nesa.
Notosaurusi su bili daleki prethodnici Pleziosaurusa. Mogli su da narastu do sedam metara i plivaju koristeći četiri uda nalik na veslo. Notosaurusi su imali spljoštene lobanje sa mrežom vitkih konusnih zuba koji su korišćeni za hvatanje ribe i lignji.
Novozelandski notosaurus otkriven je tokom geološkog istraživanja 1978. godine, ali njegov značaj nije u potpunosti prepoznat sve dok paleontolozi iz Švedske, Norveške, Novog Zelanda, Australije i Istočnog Timora nisu udružili svoju stručnost da ispitaju i analiziraju pršljen i druge povezane fosile. Rad je objavljen u časopisu Current Biology.
„Notosaurus pronađen na Novom Zelandu je preko 40 miliona godina stariji od prethodno najstarijih poznatih fosila sauropterigija sa južne hemisfere. Pokazujemo da su ovi drevni morski gmizavci živeli u plitkom obalskom okruženju koje vrvi morskim stvorenjima unutar tadašnjeg južnog polarnog kruga “, objašnjava dr Benjamin Kear iz Muzeja evolucije na Univerzitetu Upsala, glavni autor studije.
Najstariji fosili notosaurusa stari su oko 248 miliona godina i pronađeni su duž drevnog severnog pojasa niske geografske širine koji se protezao od udaljenih severoistočnih do severozapadnih ivica superokeana Panthalassa. Još uvek se raspravlja o poreklu, distribuciji i vremenu kada su notosaurusi stigli u ova udaljena područja. Neke teorije sugerišu da su ili migrirali duž severnih polarnih obala, ili plivali kroz unutrašnje morske puteve, ili su koristili struje da pređu super-okean Panthalassa.
Novi fosil notosaurusa sa Novog Zelanda sada je poništio ove dugogodišnje hipoteze.
„Koristeći vremenski kalibrisani evolucioni model globalne distribucije sauropterigija, pokazujemo da su notosaurusi nastali blizu ekvatora, a zatim su se brzo širili i na sever i na jug u isto vreme kada su se složeni morski ekosistemi ponovo uspostavili nakon kataklizmičnog masovnog izumiranja koje je označilo početak doba dinosaurusa“, kaže Kear.
„Početak doba dinosaurusa karakterisao je ekstremno globalno zagrevanje, što je omogućilo ovim morskim gmizavcima da napreduju na Južnom polu. Ovo takođe sugeriše da su drevni polarni regioni bili verovatna ruta za njihove najranije globalne migracije, slično kao epski trans -okeanska putovanja koja kitovi danas preduzimaju.
„Nesumnjivo, ima još fosilnih ostataka davno izumrlih morskih čudovišta koji čekaju da budu otkriveni na Novom Zelandu i drugde na južnoj hemisferi“, dodaje Kear.
