Višestruki dokazi sugerišu da Mars nije uvek bio isušena posuda za prašinu kakva je danas.
U stvari, crvena planeta je nekada bila toliko mokra i ljuskava da se oslobodio megacunami koji se srušio preko pejzaža kao vodena propast. Šta je izazvalo ovu devastaciju? Prema novom istraživanju, džinovski udar asteroida, uporediv sa udarom Čiksuluba na Zemlji pre 66 miliona godina – onaj koji je ubio dinosauruse, piše Scientific Reports.
Istraživači predvođeni planetarnim naučnikom Aleksisom Rodrigezom sa Instituta za planetarne nauke u Arizoni locirali su ogroman udarni krater koji je, kako kažu, najverovatnije poreklo misteriozne talase.
Nazvali su ga Pohl i locirali ga unutar područja zahvaćenog katastrofalnom erozijom poplava, koja je prvi put identifikovana 1970-ih, na ivici drevnog okeana.
Kada je NASA-ina sonda Viking 1 sletela na Mars 1976. godine, u blizini velikog sistema poplavnih kanala zvanog Maja Valles, otkrila je nešto čudno: ne karakteristike koje se očekuju od pejzaža transformisanog megapoplavom, već ravnicu posutu kamenim kamenjem.
Tim naučnika predvođen Rodrigezom utvrdio je u radu iz 2016. da je to rezultat talasa cunamija, koji su u velikoj meri ponovo izranjali na obalu drevnog Marsovog okeana.
U to vreme su pretpostavili da su dva cunamija izazvana odvojenim udarnim događajima, pre 3,4 i 3 milijarde godina. Numeričke simulacije dovele su naučnike do kratera Lomonsov kao izvora kasnijeg cunamija.
Međutim, izvor ranijeg cunamija ostao je neuhvatljiv. Severne ravnice u kojima se smatra da je jednom pljuskao Marsov okean su sa velikim kraterima i teško ih je tumačiti. Rodrigez i njegov tim su mukotrpno češljali mape površine Marsa, tražeći udarne kratere koji bi mogli biti povezani sa ogromnim cunamijem.
Naleteli su na Pohl, koji se nalazi oko 900 kilometara (560 milja) severoistočno od mesta sletanja Viking 1, krater prečnika 110 kilometara, koji se nalazi oko 120 metara (394 stope) ispod onoga što naučnici veruju da bi bio nivo mora, u regionu zvanom Chrise Planitia .
Na osnovu stena oko kratera koje su ranije datovane pre oko 3,4 milijarde godina, istraživači su mislili da se i Pohl možda formirao u to vreme. A njegov položaj u blizini poplavljenih površina i pretpostavljenih naslaga megacunamija sugerišu da se krater formirao tokom morskog udara.
Da bi potvrdili svoje sumnje, istraživači su sproveli simulacije udara, podešavajući parametre udarca i površine u koju je udario. Otkrili su da dva scenarija odgovaraju posmatranom mestu.
Prvo, asteroid prečnik 9 kilometara (5,6 milja) naišao je na jak otpor tla, što je rezultiralo eksplozijom od 13 miliona megatona. Drugi scenario je bio asteroid prečnika 3 kilometra koji je naišao na slab otpor tla, oslobađajući 0,5 miliona megatona TNT energije.
U simulacijama, oba ova scenarija su rezultirala kraterom prečnika 110 kilometara, oslobađajući megacunami koji je putovao čak 1.500 kilometara od mesta udara – lako pokrivajući region oko Maja Valesa.
Simulacije su se takođe poklapale sa pejzažom posutim kamenim kamenjem, jer je cunami, koji je u slučaju asteroida od 3 kilometra, dostigao visinu od 250 metara, nosio i deponovao izbacivanje od udara.
„Naši simulirani zalet megacunamija izazvani udarima blisko odgovaraju mapiranim marginama starijeg megacunamija depozita i predviđaju frontove koji će dostići mesto sletanja Viking 1“, pišu istraživači.
„Lokacija lokacije duž brežuljka okrenutog prema visoravni, poravnatog sa žlebovima erozije, podržava poreklo megacunamija.
Lokacija je analogna uticaju Čiksuluba, rekli su istraživači.
Oba su se dogodila u plitkom morskom okruženju, stvorila su privremenu šupljinu slične veličine u tlu i (prema simulacijama) izazvala cunami koji prelazi 200 metara visine.
„Naši nalazi,“ pišu oni, „dozvoljavaju da stene i soli u zemljištu na mestu sletanja imaju morsko poreklo, što poziva na naučno preispitivanje informacija prikupljenih tokom prvih merenja na Marsu na licu mesta“.
