Naučnici sa Univerziteta u Kopenhagenu otkrili su vezu između porođajne težine i rizika od zdravstvenih komplikacija usled gojaznosti tokom detinjstva. Nalazi naglašavaju potrebu za pristupima prevenciji i liječenju za djecu sa gojaznošću koja su rođena sa manjom porođajnom težinom.
Stotine miliona ljudi živi sa gojaznošću, koja se obično meri kao indeks telesne mase (BMI) viši od optimalnog. Dok povišen BMI povećava rizik od niza kardiometaboličkih bolesti i odgovoran je za oko pet miliona smrtnih slučajeva godišnje, prema podacima Svetske zdravstvene organizacije, nisu svi podjednako izloženi riziku.
Naučnici sa Univerziteta u Kopenhagenu su sada otkrili da su deca rođena sa malom porođajnom težinom posebno izložena riziku od zdravstvenih komplikacija ako kasnije razviju gojaznost. Istraživanje se pojavljuje u eBioMedicine.
„Naša studija pokazuje da se veza između niske porođajne težine i rizika od kardiometaboličkih bolesti može otkriti već u detinjstvu – i da je to slučaj i za stvarnu porođajnu težinu i za genetske determinante porođajne težine“, kaže Sara Stinson, postdoktorski istraživač. , i prvi autor studije.
„Takođe podržava teoriju da pojedinci koji su rođeni [sa] niskom porođajnom težinom, ili koji su genetski predisponirani na nisku porođajnu težinu, mogu biti ranjiviji na zdravstvene opasnosti — kao što je višak visceralne masti — tokom života.
Naučnici su već otkrili da su ljudi rođeni sa visokom porođajnom težinom u većem riziku da kasnije u životu razviju BMI veći od optimalnog. S druge strane, postoje jaki dokazi da ljudi rođeni sa malom porođajnom težinom, ili koji imaju genetsku predispoziciju za nisku porođajnu težinu, imaju povećan rizik od kardiometaboličkih bolesti poput dijabetesa tipa 2.
Ono što je manje poznato jeste kako i kada u životu ljudi sa ovim faktorima rizika zapravo razvijaju kardiometaboličku bolest. Takođe je nejasno kako prekomerna težina i gojaznost igraju ulogu u nastanku kardiometaboličke bolesti, u zavisnosti od težine rođenja.
Da bi saznao više, tim naučnika analizirao je dansku kohortu pod nazivom HOLBӔK studija na više od 4.000 dece i adolescenata sa i bez gojaznosti. Kohorta sadrži širok spektar zdravstvenih podataka, uključujući porođajnu težinu, BMI, kliničke procene, uzorke krvi, biomarkere i poligeni skor za težinu pri rođenju — proračun koji kombinuje efekat mnogih genetskih varijanti povezanih sa porođajnom težinom.
Naučnici su pokazali da razvoj gojaznosti u detinjstvu predstavlja više zdravstvenih rizika ako se dete rodi s manjom težinom. Jedan primer je osetljivost na hormon insulin, koji pomaže u regulisanju nivoa šećera u krvi. Niska osetljivost na insulin je faktor rizika za dijabetes tipa 2.
„Ako pogledamo mere insulinske osetljivosti, vidimo da rođenje sa malom porođajnom težinom nema neželjene efekte na decu sa normalnom težinom. Međutim, kod dece sa gojaznošću vidimo skoro normalnu insulinsku osetljivost kod dece rođene sa visoka porođajna težina i drastično smanjena insulinska osetljivost kod dece sa malom porođajnom težinom“, kaže dr. Studentica Pauline Kromann Reim, iz Centra za osnovna metabolička istraživanja Novo Nordisk fondacije na Univerzitetu u Kopenhagenu i drugi autor studije.
Razlog bi mogao biti – bukvalno – duboko u koži. Telo obično skladišti masti u masnim ćelijama ispod kože, koje se nazivaju potkožna mast. Ali ove zalihe masti mogu biti nedovoljno razvijene kod dece koja su rođena s manjom težinom, pa se stoga ne mogu proširiti koliko je potrebno za skladištenje više masti.
Umesto toga, njihovo telo skladišti mast, koja se zove visceralna mast, oko njihovih organa. Iako potkožna mast nije opasna za telo – ali je neophodna za njegovo pravilno funkcionisanje – viši nivoi visceralne masti imaju niz negativnih uticaja na zdravlje, uključujući povećan rizik od dijabetesa tipa 2.
Naučnici su takođe otkrili vezu između niske porođajne težine i povećanog nivoa masti u jetri, što smanjuje osetljivost na insulin i može da objasni zašto su osobe sa malom porođajnom težinom – već u detinjstvu – pod većim rizikom od razvoja dijabetesa tipa 2. Uzorci krvi ljudi sa malom porođajnom težinom takođe su imali viši nivo biomarkera povezanih sa gojaznošću u krvi.
Na osnovu nalaza, klinički vanredni profesor Jens Kristijan Holm sa Klinike za dečiju gojaznost, Univerzitetska bolnica u Kopenhagenu Holbek, i jedan od viših autora ovog rada, poziva na pristupe prevenciji i lečenju koji su posebno prilagođeni deci sa gojaznošću koja su rođena sa manja težina rođenja.
„Takve ciljane strategije mogu potencijalno smanjiti rizik od razvoja kardiometaboličkih komplikacija povezanih sa gojaznošću“, kaže Kristijan Holm.
„Rana intervencija i veća preciznost u određivanju toga koga lečiti, a koga ne lečiti ključni su elementi u borbi protiv kardiometaboličke bolesti“, dodaje profesor Torben Hansen iz Novo Nordisk Foundation Centra za osnovna metabolička istraživanja na Univerzitetu u Kopenhagenu, i ko-senior autor studije.
