U Turskoj je otkriven tajni tekst, razbacan među desetinama hiljada drevnih glinenih ploča, koje su napisane u vreme Hetitskog carstva tokom drugog milenijuma pre nove ere.
Još niko ne zna šta kaže čudno klinasto pismo, ali izgleda da je to davno izgubljeni jezik od pre više od 3000 godina.
Stručnjaci kažu da se misteriozni idiom razlikuje od bilo kog drugog drevnog pisanog jezika na Bliskom istoku, iako izgleda da ima korene sa drugim anatolsko-indoevropskim jezicima.
Prikriveno švrljanje počinje na kraju kultnog ritualnog teksta napisanog na hetitskom – najstarijem poznatom indoevropskom jeziku – nakon uvoda koji se u suštini prevodi na: „Od sada čitajte na jeziku zemlje Kalašme“.
Kalašma se pominje na organizovano društvo iz bronzanog doba, koje se verovatno nalazilo na severozapadnom obodu mnogo većeg Hetitskog carstva u drevnoj Anadoliji – na maloj udaljenosti od glavnog grada Hatuše, gde je kasnije otkrivena ova glinena ploča.
Prema Andreasu Šahneru, šefu arheoloških iskopavanja ruševina Hatuše, kada je prvi put držao ploču, mogao je da oseti težinu njene važnosti.
Konkretno, primetio je da je glinena ploča izuzetno dobro očuvana u poređenju sa više od 25.000 drugih pronađenih na istoj lokaciji u današnjem Bogazkoju u Turskoj.
Više od jednog veka, istoričari, arheolozi i lingvisti zajedno rade na otkrivanju i prevođenju Hatušine neverovatne arhive kraljevskih ugovora, političkih prepiski i pravnih i verskih tekstova.
Dok je većina ovih tablica napisana hetitskim klinastim pismom, stručnjaci koji rade na istom sajtu pronašli su i druge različite jezike. Čini se da ova pisma potiču iz različitih etničkih grupa koje su nekada ležale u senci Hetitskog carstva, tokom njegove vladavine velikim delom Anadolije od 1650. do 1200. godine pre nove ere.
Nedavno otkriće drugog jezika je uzbudljivo, iako ne previše iznenađujuće.
„Hetiti su bili jedinstveno zainteresovani za snimanje rituala na stranim jezicima“, objašnjava Švemer.
I to ne samo iz naučnih razloga. Izgleda da je Hetitsko carstvo slavilo hiljade bogova i boginja. Kako su Hetiti osvajali sve više i više zemljišta na velikom poluostrvu između Crnog i Sredozemnog mora, istoričari sumnjaju da je Carstvo steklo nove religije kao način da dovede nove podanike u okrilje.
Pokazujući poštovanje prema drugim religijama, Šahner kaže da se Imperija verovatno nadala da će steći poštovanje tokom svoje ekspanzije.
Prema drevnom anadolskom istoričaru, Tulinu Čengizu, kraljevski arhiv Hatuše pominje božanstva koja su obožavana čak u Siriji i Mesopotamiji.
„Prihvatanje ovih bogova bez panteona sebe ukazuje na postojanje kulture tolerancije“, piše Cengiz.
U drevnom hetitskom kraljevstvu, izgleda da je bila svečana i jedina svrha podanika da obožavaju svoje božanske gospodare u zamenu za zdravlje, hranu i sreću.
Naučnici sumnjaju da su kraljevski arhivi Carstva bili način da se učvrsti taj „državni kult“ i „pruži detaljnu sliku pažnje koju traže i poklanjaju bogovima i boginjama“.
Pozajmljivanje ideja, kao što su sistemi klinastog pisanja, tradicije i religije, verovatno je bio način da se proširi domet Carstva.
Kalašmani su, na primer, završili u borbi za Hetiti protiv Egipatskog carstva u bici 1274. godine pre nove ere.
Trenutno nema dostupnih fotografija novootkrivene ploče sa kalašmajskim zapisima, jer stručnjaci još rade kako da je prevedu. Švemer i njegove kolege se nadaju da će svoje rezultate zajedno sa slikama otkrića objaviti negde sledeće godine.
Svet čeka sa suspregnutim dahom da vidi šta tablet ima da kaže.
