Dugogodišnje uverenje u sposobnost mozga da se „ponovo ožiči“ nakon ozbiljnih povreda ili gubitka čula sada dolazi pod sumnju, tvrde neuronaučnici Tamar Makin i John Krakauer. Iako je ideja da mozak može proći kroz značajne promene u organizaciji nakon povreda bila široko prihvaćena, njihova analiza ključnih eksperimenata dovodi u pitanje konačnost ovih zaključaka.
U studiji objavljenoj u časopisu eLife, Makin i Krakauer argumentuju da dosadašnje studije ne ispunjavaju najstrože kriterijume za kognitivnu reorganizaciju, što znači da deo mozga posvećen jednoj vrsti računanja ne postaje sposoban za potpuno drugačiji tip saznanja.
„Ova ideja ide dalje od jednostavne adaptacije ili plastičnosti – ona podrazumeva sveobuhvatnu prenamenu regiona mozga. Ali iako ove priče mogu biti istinite, objašnjenje onoga što se dešava je, u stvari, pogrešno,“ kaže Krakauer sa Univerziteta Džons Hopkins.
Istraživači ističu da nijedna od ključnih studija koje su analizirali ne zadovoljava najstrože kriterijume kognitivne reorganizacije. Oni postavljaju pitanje da li su zapravo promene koje se primećuju rezultat adaptacije i plastičnosti, umesto potpune prenamene funkcija dela mozga.
Makin, profesorka kognitivne neuronauke na Univerzitetu u Kembridžu, i Krakauer, fokusiran na rehabilitaciju moždanog udara, tvrde da se promene koje su dosad opisivane kao „ponovno ožičenje“ mozga zapravo mogu objasniti drugačijim fenomenima. Oni iznose primere iz eksperimenata sa životinjama, kao i sa ljudima koji su iskusili ozbiljne povrede ili gubitak čula.
Autentičnost „ponovne ožičenosti“ dovodi se u pitanje u kontekstu hirurških intervencija i promena koje se javljaju nakon ozbiljnih povreda. Na primer, eksperiment sa novorođenim tvorovima, gde su neuroni iz očiju povezani sa slušnim korteksom, ne mora nužno značiti da je došlo do potpune promene funkcija. Možda su se neuroni prilagodili novim uslovima, ali ne i prešli iz oblasti vizuelnog procesiranja u potpuno različitu sferu.
Isto tako, kod ljudi sa urođenom kataraktom koji su nakon operacije povratili vid, postavlja se pitanje da li se vizuelni korteks zaista „ponovno ožičio“ ili su postojeći neuroni preuzeli ulogu koji su možda imali, ali je bila tiha ili nedovoljno iskorišćena.
Ova nova analiza ukazuje na to da možda nije došlo do fundamentalnih promena u organizaciji mozga, već da su promene koje se primećuju rezultat adaptacije i iskorišćavanja postojećih neuralnih kapaciteta.
Ova revizija paradigme može imati dalekosežne posledice na shvatanje neuroplastičnosti i rehabilitacije nakon povreda ili gubitka čula, ističu Makin i Krakauer.
