Prožimajući uticaj Rimskog carstva nekada je dosezao preko kopna, mora, pa čak i neba.
Tokom zlatnog doba rimskog imperijalizma, zagađenje vazduha je postalo toliko neizbežno da istraživači sada sumnjaju da je izazvalo široko rasprostranjena neurološka oštećenja u većem delu Evrope, uključujući većinu današnje Velike Britanije.
Na osnovu zapisa o ledenom jezgru sa Arktika, nivoi toksičnog olova u atmosferi su porasli između 100. pre nove ere i 200. godine nove ere kada je Rimsko carstvo počelo da vadi i topi metale kao nikada ranije.
Dete rođeno u Rimskom carstvu u to vreme imalo bi otprilike tri puta više olova u krvi u proseku nego deca u SAD danas, procenjuju istraživači.
Koristeći savremene dokaze o zagađenju olovom i njegovim uticajima na zdravlje, međunarodni tim izračunava da je izloženost olovu u rimsko zlatno doba mogla da izazove pad koeficijenta inteligencije u celoj populaciji od oko 2,5 do 3 poena po osobi. I to važi za veći deo Rimskog carstva, uključujući njegove provincije Galiju, severozapadnu Afriku, Iberiju i Britaniju.
„Smanjenje koeficijenta inteligencije za 2 do 3 poena ne zvuči mnogo, ali kada to primenite na celu evropsku populaciju, to je velika stvar“, kaže hidrolog za sneg i led Nejtan Čelman iz Instituta za istraživanje pustinja u SAD.
A ovo su samo procene zagađenja olovom u vazduhu. Olovne cevi i olovne posude takođe su isporučivale otrovne čestice pravo u usta elitnih Rimljana i gradskog stanovništva.
„Svi Evropljani, njihova stoka i poljoprivredna polja vekovima su bili izloženi pozadinskom zagađenju atmosfere olovom koje je rezultat velikog iskopavanja i prerade ruda olova/srebra koje su bile u osnovi grčke i rimske ekonomije“, piše međunarodni tim istraživača, uključujući klimatolozi i epidemiolozi koji potiču iz institucija u Danskoj, Velikoj Britaniji, SAD, Kanadi, Austriji i Švajcarskoj.
„Ovo pozadinsko zagađenje olovom u vazduhu i zemljištu možda je bilo najznačajniji put izloženosti u ruralnim, neelitnim populacijama.
Nijedna količina olova u krvi ili telu nije bezbedna, ali što je veća koncentracija, to su pogubniji rezultati.
Danas, epidemiološke studije sugerišu da su nivoi olova u krvi od čak 3,5 µg/dl kod dece povezani sa smanjenom inteligencijom i smetnjama u učenju kasnije u životu, što se obično meri pomoću IK testova.
U SAD, zagađenje olovom se ponekad naziva „najdugotrajnijom epidemijom“ u zemlji. Od 1940-ih, naučnici procenjuju da je izloženost olovu smanjila koeficijent inteligencije polovine stanovništva, uglavnom zbog sagorevanja fosilnih goriva.
U poslednjih četrdeset godina izloženost olovu je na sreću opala. Sada kada je olovni benzin ograničen, zajedno sa brojnim proizvodima na bazi olova, deca u SAD imaju nivo olova u krvi od oko 0,6 do 0,8 µg/dl.
U rimsko doba, deca su verovatno imala u proseku nivo olova u krvi od 3,4 µg/dl, prema modelima trenutne studije. S obzirom da je ovo srednja kalkulacija, verovatno je da su mnoga deca imala koncentraciju olova koja ih dovodi u veliki rizik od neuroloških oštećenja.
Rezultati su u skladu sa prethodnim studijama o jezgru leda, koje su takođe primetile porast atmosferskog olova na vrhuncu Rimskog carstva, i arheološkim nalazima, koji su otkrili visok nivo olova u zubima mnoge rimske dece.
„Ovo je prva studija koja je uzela zapis o zagađenju iz ledenog jezgra i preokrenula ga da bi se dobila atmosferska koncentracija zagađenja, a zatim procenili ljudski uticaji“, kaže Džo Mekonel, hidrolog i glavni autor studije.
„Ideja da ovo možemo [izračunati] za pre 2.000 godina prilično je nova i uzbudljiva.“
Studija je objavljena u PNAS-u.
