Pas pomoćnik, prvobitno obučeni da pomažu osobama sa fizičkim invaliditetom u smernicama, fizičkim zadacima i medicinskim upozorenjima, nedavno su počeli da pružaju psihijatrijsku pomoć osobama sa stanjima kao što su šizofrenija i posttraumatski stres, opsesivno-kompulzivni i – posebno u deca — poremećaji iz spektra autizma (poznati i kao ASD ili autizam).
Deca sa autizmom mogu pokazivati poteškoće sa verbalnom i/ili neverbalnom komunikacijom i socijalnom interakcijom. Kod nekih pojedinaca, stanje takođe može dovesti do ponavljajućih radnji ili dovesti do ograničenog ponašanja. Međutim, do sada je bilo malo istraživanja da se kvantifikuju vrste koristi koje deca sa poremećajem iz autističnog spektra i njihovi staratelji imaju od svojih pasa pomoćnika.
Da bi proširio literaturu, tim istraživača sa Univerziteta u Arizoni, Univerziteta Virdžinije i Univerziteta Purdue sproveo je studiju kako bi detaljnije istražio ovu temu. Rad se pojavljuje u Frontiers in Psichiatri.
Istraživači su pretpostavili da bi „u poređenju sa onima na listi čekanja da dobiju službenog psa, porodice sa službenim psom u kući pokazale superiorno funkcionisanje u [standardizovanim] izmerenim domenima“ psihosocijalnog funkcionisanja za pojedince sa spektrom autizma.
Tim je takođe nastojao da razume kako vreme koje porodice provedu u životu sa službenim psima, veze između dece i pasa, kao i između negovatelja i pasa, i porodični troškovi pasa pomoćnika mogu igrati ulogu u ishodima za decu i negovatelje.
Pored obrazovnih intervencija specifičnih za potrebe, neke porodice organizuju intervencije uz pomoć životinja (AAI), u kojima dete može da komunicira sa psom, konjem ili drugom domaćom životinjom što pomaže da se stvori opšta umirujuća atmosfera. Ovo može pomoći da se poboljšaju sposobnosti dece da komuniciraju i komuniciraju u društvu, da poboljšaju njihov raspon pažnje i emocije i da smanji njihov stres, negativne tendencije uzbuđenja i agresivno ponašanje.
Na osnovu toga, neke porodice odlučuju da u svoje domove postave službenog psa. Prema istraživanju, od 2022. godine, postojale su 64 organizacije koje postavljaju službene pse širom sveta sa akreditacijom od strane Assistance Dog International (ADI) da posebno pomažu osobama sa autizmom.
Takvi psi mogu biti posebno obučeni da pomognu u oslobađanju senzornog preopterećenja; prekinuti ponavljajuća ponašanja; isporučiti dubok, smirujući pritisak; pomoći u određenim svakodnevnim aktivnostima i razvoju motoričkih sposobnosti; i izgladiti put za društvene interakcije.
Kvalitativni rezultati prethodnih studija takođe pokazuju da su psi za autizam „pomogli u sprečavanju ili prekidu besa, poboljšali ponašanje u snu, sprečili ponašanje bekstva u javnosti i delovali kao smirujuće i utešno prisustvo“, prema ovom novom istraživačkom radu. Štaviše, postoje dokazi koji ukazuju na to da službeni psi pružaju olakšanje od stresa i osećaj sigurnosti za staratelje dece sa autizmom (često njihovih roditelja), kao i da smanjuju izolaciju i olakšavaju duže i češće porodične izlete.
Za ovu studiju, istraživači su regrutovali porodice iz baze podataka Canine Companions, neprofitne organizacije akreditovane ADI koja obučava i pruža besplatne usluge i pse za pomoć porodicama kojima je potrebna pomoć širom SAD. Svaka porodica koja ispunjava uslove imala je dete između 5 i 18 godina star sa dijagnozom autizma. Studijska grupa je uključivala 39 porodica čiji su psi bili u svojim domovima najmanje šest meseci pre studije, a kontrolna grupa je uključivala 36 porodica koje su ispunjavale kriterijume podobnosti koje su bile na listi čekanja da psa smeste u svoje domove.
Od dece u studiji, 72% su bili muškarci između 5 i 17 godina. Tri četvrtine dece u studiji imalo je ograničene verbalne sposobnosti, a 60% je imalo zastoje u razvoju. Poteškoće u učenju i deficiti pažnje bili su prisutni kod 49% ove dece.
U grupi, tretmani su uključivali primenjenu analizu ponašanja, jezičku i logopedsku terapiju, radnu terapiju, obuku socijalnih veština i razne mere koje su sprovodili roditelji. Mnoga deca su uzimala jedan ili više lekova.
Porodice koje su učestvovale u studijskoj i kontrolnoj grupi ispunile su upitnike procenjujući društvenu komunikaciju dece, navike spavanja, ponašanje i odnose sa vršnjacima. U obe grupe, negovatelji su popunjavali upitnike o naprezanju negovatelja, poremećajima spavanja, depresiji negovatelja i funkcionisanju porodice u pogledu svakodnevnih aktivnosti i porodičnih odnosa.
Porodice u studijskoj grupi su dodatno dale svoje percepcije o troškovima posedovanja službenog psa i o vezama između dece i psa i staratelja i psa.
Među zapaženim rezultatima, istraživači su pronašli vezu između prisustva pasa i boljeg ponašanja u spavanju kod dece iz studijske grupe, uključujući pozitivnu inicijaciju spavanja, duži san i smanjenu anksioznost u snu i ponašanje u zajedničkom spavanju [sa negovateljima]. Tim napominje da ovi nalazi „podržavaju hipotezu da službeni psi pružaju osećaj sigurnosti i udobnosti detetu sa autizmom noću, što se može pretvoriti u ispoljavanje manje anksioznosti u snu i ponašanja u zajedničkom spavanju sa negovateljem.“
Zanimljivo je da su nalazi takođe pokazali da su deca sa višim merama društvenog funkcionisanja bila čvršće vezana za svoje službene pse. „Možda je da deca/adolescenti sa više verbalnih i neverbalnih komunikacijskih veština imaju tendenciju da više komuniciraju sa svojim službenim psom ili razgovaraju sa njim, što dovodi do veće percepcije negovatelja o vezi između deteta i psa“, pišu istraživači.
Međutim, suprotno njihovoj hipotezi, tim nije pronašao značajne veze između posedovanja psa službenika i vršnjačkih odnosa dece ili njihovog emocionalnog i socijalnog ponašanja; niti između spavanja i naprezanja službenog psa i negovatelja; niti između posedovanja službenog psa i funkcionisanja porodice.
Bez obzira na to, negovatelji koji su smatrali da im posedovanje psa predstavlja veće troškove – u oblastima finansija, odgovornosti i ograničenja vezanih za posedovanje psa – prijavili su povećano opterećenje.
Među negovateljima koji su bili bliže povezani sa službenim psima, tim je otkrio povećane negativne efekte stanja dece na porodične aktivnosti i odnose. „Ovo može biti zbog mogućnosti da će se negovatelji koji imaju porodične poteškoće verovatnije obratiti službenom psu kao izvoru podrške“, napominju istraživači.
Tim upozorava da, budući da ova studija nije bila longitudinalna i nije uključivala sistematsko demografsko podudaranje između grupa, dalja istraživanja bi trebalo da uključuju ove karakteristike. Izveštavanje negovatelja je možda bilo podložno pristrasnostima u vezi sa samoizveštavanjem, a deca u studiji nisu mogla da sami izveštavaju; stoga budući rad treba da uključuje objektivne mere i metodologije.
Pored toga, veličina uzorka je bila mala i nije predstavljala opštu populaciju porodica sa decom iz spektra autizma; a studija je nastala tokom pandemije COVID-19, što je možda uticalo na rezultate.
Pozitivno, istraživači zaključuju: „Ova istraživačka poprečna studija otkrila je da je posedovanje psa u službi povezano sa boljim ponašanjem dece u spavanju, što sugeriše da bi ovo trebalo da bude fokus povećanog istraživanja u ovoj oblasti. Konkretno, istraživanje bi trebalo dalje da istražuje efekte pasa pomoćnika na kvalitet, kvantitet i poremećaje spavanja dece korišćenjem objektivnih metoda.“
