Rak krajnika je vrsta raka glave i vrata koja može zahvatiti različite delove tog područja, uključujući jezik, krajnike i grlo. Krajnici, smešteni sa obe strane zadnjeg dela grla, igraju važnu ulogu u imunološkom sistemu tela, štiteći ga od infekcija. Oni su sastavni deo limfnog sistema, obilujući imunim ćelijama. Slično, limfoidno tkivo koje se nalazi na zadnjem delu jezika takođe predstavlja potencijalno mesto za razvoj karcinoma.
Karcinomi koji se razvijaju u krajnicima ili zadnjem delu jezika svrstavaju se u karcinome orofarinksa, pri čemu većina njih, oko 70%, ima uzrok u HPV virusu. Ova vrsta karcinoma, posebno ona uzrokovana HPV-om, češća je kod muškaraca. Često se otkriva kada se HPV karcinom proširi na limfne čvorove na vratu, a pacijenti mogu primetiti nelagodnost pri gutanju ili osećaj prisustva stranog tela u grlu.
HPV je virus sa kojim se većina ljudi susreće tokom života, najčešće putem seksualnog kontakta. Iako većina ljudi nema simptome nakon izlaganja, oko 10% postaje hronični nosioci virusa, izloženi riziku od razvoja raka mnogo godina kasnije. Karcinomi povezani sa HPV-om obično imaju povoljniji odgovor na terapije i bolje prognoze za izlečenje.
Dijagnoza raka glave i vrata podrazumeva niz testova kako bi se utvrdilo da li se rak proširio na okolna tkiva ili limfne čvorove, što je ključno za određivanje terapije. Lečenje varira u zavisnosti od stadijuma bolesti, uključujući kombinaciju hirurških zahvata, zračenja i hemoterapije. U naprednijim stadijumima, primenjuju se sistemske terapije poput hemoterapije i imunoterapije.
Imunoterapija je postala značajan deo terapijskog protokola za uznapredovali rak glave i vrata, a istraživanja su usmerena ka razvoju novih terapijskih vakcina koje stimulišu imuni sistem u borbi protiv karcinoma. Prevencija igra ključnu ulogu u borbi protiv ove bolesti, pri čemu vakcinacija protiv HPV-a predstavlja efikasan alat u smanjenju rizika od razvoja karcinoma glave i vrata.
Vakcina protiv HPV-a dostupna je kao preventivna mera od 2006. godine za populaciju od 9 do 45 godina. Pored vakcinacije, preporuke za prevenciju raka glave i vrata uključuju promociju zdravih životnih navika i redovne medicinske preglede radi rane detekcije potencijalnih problema.
