Krpelji su odgovorni za prenos preko 25 različitih bolesti kod ljudi i životinja, a lajmska bolest je samo jedna od najpoznatijih. Međutim, nova istraživanja ukazuju na prisustvo manje poznatih, ali podjednako opasnih bolesti koje krpelji prenose, uključujući i one koje su tek nedavno otkrivene. Jedan od takvih virusa je virus močvarnih staništa, koji je identifikovan u Kini 2019. godine i predstavlja ozbiljnu pretnju po zdravlje.
Prvi slučaj zabeležen je kada je pacijent, nakon ujeda krpelja u močvarnom parku u Unutrašnjoj Mongoliji, hospitalizovan sa simptomima poput groznice, glavobolje i povraćanja, koji su kasnije doveli do disfunkcije više organa. Da bi otkrili uzrok ovih teških simptoma, istraživači su sekvencirali genetski materijal iz uzorka krvi pacijenta i otkrili novi virus koji je bliski srodnik virusa krimsko-kongo hemoragijske groznice, smrtonosnog patogena sa stopom smrtnosti od čak 30%.
Virus močvarnih staništa pripada rodu ortonairovirusa iz porodice Nairoviridae. Nakon identifikacije virusa, istraživači su nastavili da istražuju druge slične slučajeve u severoistočnoj Kini i otkrili još 17 pacijenata zaraženih ovim virusom. Istraživanja ukazuju na to da je virus već dobro prisutan u ovom regionu.
Dalje ekološke studije ukazale su da krpelji nisu jedini krivci za širenje virusa. Naučnici su otkrili da su i domaće životinje, poput ovaca, svinja i konja, zaražene ovim virusom, što sugeriše da one mogu igrati ulogu rezervoara za virus, dodatno povećavajući rizik za ljude.
Iako je virus močvarnih staništa do sada identifikovan samo u Kini, vrsta krpelja koja ga prenosi široko je rasprostranjena širom Azije i Evrope, što znači da bi virus mogao biti prisutniji nego što se trenutno zna.
Postoje brojni razlozi za sve češće otkrivanje novih bolesti koje prenose krpelji. Prvo, mnoge bolesti izazvane krpeljima imaju nespecifične simptome poput groznice, glavobolje i umora, što otežava njihovu pravovremenu identifikaciju. Drugo, krpelji su mali i često se mogu zakačiti za telo bez da osoba to primeti, što dodatno otežava povezivanje simptoma sa ujedima. Na primer, kod lajmske bolesti simptomi se obično pojavljuju tri do deset nedelja nakon ujeda krpelja, što otežava prepoznavanje uzroka.
Zahvaljujući modernim metodama genetskog sekvenciranja, istraživači sada mogu brže identifikovati nove patogene, kao što je bio slučaj sa virusom močvarnih staništa. Ipak, mnoge bolesti koje prenose krpelji i dalje ostaju slabo istražene, a njihovo povezivanje sa krpeljima često je izazovno.
Jedan od ključnih faktora koji utiču na povećanje bolesti koje prenose krpelji jesu klimatske promene. Toplije i vlažnije vreme stvara povoljnije uslove za opstanak krpelja u oblastima gde ih ranije nije bilo. Na primer, slučajevi virusa krpeljnog encefalitisa, koji je ranije bio prisutan samo u Aziji i centralnoj Evropi, nedavno su zabeleženi u Velikoj Britaniji i Holandiji.
Lajmska bolest ostaje najčešća bolest koju prenose krpelji u umerenim delovima severne hemisfere, ali raste i broj drugih bolesti. U SAD, ljudska anaplazmoza postaje sve češća, dok su slučajevi krimsko-kongo hemoragijske groznice u porastu u južnoj i istočnoj Evropi.
Da biste se zaštitili od bolesti koje prenose krpelji, preporučuje se nošenje dugih pantalona i upotreba repelenta kada boravite u prirodi, posebno u travnatim i šumovitim područjima. Kada se vratite kući, temeljno proverite da li na telu ima krpelja, jer njihovo brzo uklanjanje smanjuje rizik od infekcija. Ako se pojave simptomi poput groznice ili osipa nakon ujeda, obavezno se javite lekaru i spomenite da ste bili izloženi krpelju.
Ova nova istraživanja samo su početak boljeg razumevanja složenih i često podcenjenih bolesti koje prenose krpelji, ali i važan korak ka prevenciji i boljoj zaštiti zdravlja ljudi.
