EULAR, Evropska alijansa asocijacija za reumatologiju, ažurirala je svoje preporuke za sistemsku sklerozu (SSc) 2023. Posebno su dodate četiri nove terapije koje nisu bile uključene u 2017. – naglašavajući koliko se brzo ova oblast menja. Sada su dostupni novi, jaki dokazi koji pomažu u boljem upravljanju pacijentima sa ovim životno opasnim stanjem, ali nedostaci ostaju.
Autologna transplantacija hematopoetskih matičnih ćelija (aHSCT) za SSc je dokazana kao najefikasnija strategija lečenja u pogledu ukupnog preživljavanja i preživljavanja bez događaja kod odabranih pacijenata. Ali ključno ograničenje je njegova toksičnost i potrebne su nove opcije lečenja. Dva sažetka predstavljena na EULAR kongresu 2024. u Beču fokusirana su na nove pristupe.
Jorg Henes je predstavio u ime istražitelja AST MOMA. Ova prospektivna, otvorena studija je procenila izvodljivost aHSCT kod pacijenata sa oštećenom funkcijom pluća ili srca, a takođe je procenila efikasnost režima smanjene toksičnosti. Pacijenti su stratifikovani prema njihovim manifestacijama, a mobilizacija je sprovedena sa redukovanim (2k 1000 mg) ciklofosfamidom plus lenograstimom pre selekcije CD34+.
Za pacijente sa aktivnim alveolitisom, doza ciklofosfamida je povećana na 2 k 1500 mg, a oni sa funkcionalnim zahvaćenim srcem dobijali su režim kondicioniranja sa tiotepom, polovinom doze ciklofosfamida i rATG pre reinfuzije odabranih matičnih ćelija. Primarni krajnji cilj bio je ukupno preživljavanje.
Tokom trogodišnjeg praćenja, 8 od 35 uključenih pacijenata je umrlo. Ukupna stopa odgovora bila je 71,4% nakon 12 meseci i 60% nakon 36 meseci. Progresivna bolest je prijavljena kod 4 pacijenta, a 1 je imao recidiv tokom prve godine – dok su 4 druga imala recidiv kasnije.
Sve u svemu, primarna krajnja tačka je postignuta, pošto je ukupna stopa preživljavanja nakon 3 godine bila uporediva sa dostupnim podacima. Stopa mortaliteta u vezi sa lečenjem od 11,4% bila je viša nego što su istraživači očekivali, ali se može pripisati visokorizičnoj populaciji – uglavnom muškarci, sa funkcionalnim srčanim zahvatom, a preko 90% ima difuznu kožnu bolest.
Autori veruju da je ovo prva prospektivna studija koja koristi režim smanjene mobilizacije i kondicioniranja ciklofosfamida kod pacijenata sa srčanim zahvaćenostima, i impresivno je da je ovaj režim smanjene toksičnosti pokazao uporediv ishod u pogledu ukupnog preživljavanja.
U okviru iste sesije, Panagiota Ksanthouli je predstavila nove podatke iz ispitivanja EDITA, fokusirajući se na pacijente sa SSc i blagom plućnom arterijskom hipertenzijom (PAH) lečenim ambrisentanom. Prethodni podaci pokazuju da je ova opcija dovela do značajnog pada plućnog vaskularnog otpora (PVR), ali ne i srednjeg plućnog arterijskog pritiska (mPAP) u odnosu na placebo nakon 6 meseci.
Sadašnja studija je imala za cilj da proceni dugoročne efekte nastavka terapije ambrisentanom u odnosu na kontrolnu grupu koja nije primala vazodilatativni tretman. Primarni krajnji cilj je bio da se proceni da li je nastavak lečenja ambrisentanom sprečio razvoj PAH prema novoj definiciji.
Rezultati su otkrili značajno poboljšanje mPAP u grupi koja je primala ambrisentan u odnosu na kontrolu. Pored toga, 4 pacijenta u kontrolnoj grupi razvila su novu PAH sa mPAP >20 mmHg, u poređenju sa nijednim od pacijenata koji su primali ambrisentan. Ovo sugeriše da kontinuirana ciljana terapija PAH štiti pacijente sa SSc od pogoršanja hemodinamike.
Uzeti zajedno, ovi novi nalazi mogli bi imati važan uticaj na trenutni standard nege za pacijente sa SSc.
