Ranije nepoznat mehanizam kojim se proteini iz mozga prenose do određene grupe senzornih nerava izaziva napade migrene, pokazuje nova studija. Ovo može otvoriti put novim tretmanima za migrenu i druge vrste glavobolja.
Rad se pojavljuje u Nauka.
Više od 800.000 Danaca pati od migrene — stanja koje karakteriše jaka glavobolja u jednoj strani glave. Kod otprilike četvrtine svih pacijenata sa migrenom, napadima glavobolje prethodi aura — simptomi iz mozga kao što su privremeni vizuelni ili senzorni poremećaji koji prethode napadu migrene za 5-60 minuta.
Iako sa izvesnom sigurnošću znamo zašto pacijenti doživljavaju auru, do sada je bila pomalo misterija zašto dobijaju glavobolje i zašto su migrene jednostrane.
Nova studija na miševima koju su sproveli istraživači sa Univerziteta u Kopenhagenu, Rigshospitalet i Bispebjerg bolnica je prva koja je pokazala da se proteini koji se oslobađaju iz mozga tokom migrene sa aurom prenose cerebrospinalnom tečnošću do nerava koji signaliziraju bol odgovorne za glavobolju.
„Otkrili smo da ovi proteini aktiviraju grupu tela senzornih nervnih ćelija u bazi lobanje, takozvani trigeminalni ganglion, koji se može opisati kao kapija ka perifernom senzornom nervnom sistemu lobanje“, kaže Postdok Martin. Rasmussen iz Centra za translacionu neuromedicinu na Univerzitetu u Kopenhagenu, koji je prvi autor studije.
U korenu trigeminalnog ganglija nedostaje barijera koja obično sprečava ulazak supstanci u periferne nerve, a to omogućava supstancama u cerebrospinalnoj tečnosti da uđu i aktiviraju senzorne nerve koji signaliziraju bol, što dovodi do glavobolje.
„Naši rezultati sugerišu da smo identifikovali primarni kanal komunikacije između mozga i perifernog senzornog nervnog sistema. To je ranije nepoznat signalni put važan za razvoj migrenske glavobolje, a može biti povezan i sa drugim bolestima glavobolje“, kaže profesor Maiken Nedergaard, koji je viši autor studije.
Periferni nervni sistem se sastoji od svih nervnih vlakana odgovornih za komunikaciju između centralnog nervnog sistema – mozga i kičmene moždine – i kože, organa i mišića. Čulni nervni sistem, koji je deo perifernog nervnog sistema, odgovoran je za saopštavanje informacija o npr. dodir, svrab i bol u mozgu.
Rezultati studije nude uvid u to zašto je migrena obično jednostrana, što je za naučnike bila misterija.
„Većina pacijenata ima jednostrane glavobolje, a ovaj signalni put može pomoći da se objasni zašto. Naša studija o tome kako se proteini iz mozga transportuju pokazuje da se supstance ne prenose u ceo intrakranijalni prostor, već prvenstveno u senzorni sistem u istom strane, što uzrokuje jednostrane glavobolje“, kaže Rasmusen.
Studija je sprovedena na miševima, ali je uključivala i MR skeniranje ljudskog trigeminalnog gangliona, a prema naučnicima, postoje svi pokazatelji da je funkcija signalnog puta ista kod miševa i ljudi, kao i da je i kod ljudi proteine prenosi cerebrospinalna tečnost.
Koristeći najsavremenije tehnike kao što je masena spektrometrija, koja može da otkrije širok izbor proteina u datom uzorku, istraživači su analizirali koktel supstanci koje se oslobađaju tokom stadijuma aure napada migrene, tj. poremećaja vida.
„Koncentracija od 11 procenata od 1.425 proteina koje smo identifikovali u cerebrospinalnoj tečnosti promenila se tokom napada migrene. Od toga, 12 proteina čija je koncentracija bila povećana delovalo je kao transmiterske supstance koje su sposobne da aktiviraju senzorne nerve“, kaže Rasmusen. „To znači da kada se proteini oslobode, oni se prenose do trigeminalnog ganglija preko pomenutih signalnih puteva, gde se vezuju za receptor senzornog nerva koji signalizira bol, aktivirajući nerv i izazivajući napad migrene koji prati simptome aure. “
Grupa proteina koju su identifikovali istraživači uključivala je CGRP – protein koji je već povezan sa migrenom i koji se koristi u postojećim tretmanima. Međutim, istraživači su takođe otkrili niz drugih proteina, koji bi mogli otvoriti put novim opcijama lečenja.
„Nadamo se da će se proteini koje smo identifikovali – osim CGRP – moći koristiti u dizajnu novih preventivnih tretmana za pacijente koji ne reaguju na dostupne antagoniste CGRP. Sledeći korak za nas je da identifikujemo protein sa najvećim potencijalom“, kaže Rasmusen.
On objašnjava da je poznato da jedan od identifikovanih proteina igra ulogu u menstrualnoj migreni.
„U početku se nadamo da ćemo identifikovati proteine koji pokreću fenotipove migrene. Zatim ćemo nastaviti sa testiranjem provokacija na ljudima kako bismo utvrdili da li izlaganje jednom od identifikovanih proteina može izazvati napad migrene“, kaže Rasmusen. „Dobra je ideja testirati da li ovaj i drugi proteini mogu izazvati napade migrene kod ljudi, jer ako mogu, mogu se koristiti kao mete u lečenju i prevenciji.“
