Nije neuobičajeno da životinje poput medveda grade svoju telesnu masu uoči zime, gomilajući masnoće dok usporavaju svoj metabolizam da bi izdržale mršave prilike koje su pred nama.
Sa očekivanim životnim vekom od jedva godinu dana, evroazijska rovka (Sorex araneus) primenjuje inovativnu strategiju preživljavanja. Umesto da gubi vreme hvatajući Zs ispod snežnih nanosa, ova mala sisarska vrsta smanjuje svoje organe za gorivo kako bi sačuvala rezerve u neprijateljskim uslovima.
Dehnelov fenomen, nazvan po poljskom zoologu Avgustu Dehnelu, predstavlja adaptaciju koja omogućava rovki da preživi ekstremne uslove. Kroz ovaj fenomen, rovka može izgubiti značajan deo telesne težine, uključujući čak i masu mozga, kako bi se prilagodila promenljivim temperaturama i resursima tokom godišnjih doba.
Istraživači iz SAD-a, Nemačke i Danske sada su identifikovali niz gena odgovornih za Dehnelov fenomen. Ova otkrića mogu imati implikacije na razumevanje genetskih promena kod ljudi i povezanost sa određenim zdravstvenim stanjima, uključujući Alchajmerovu bolest.
Studija je sprovedena kako bi se bolje razumela evolucija Dehnelovog fenomena, upoređujući ekspresije gena u hipotalamusu rovke sa drugim vrstama sisara. Otkriveno je da hipotalamus igra ključnu ulogu u regulaciji metabolizma kod životinja, a geni koji se menjaju tokom godišnjih doba uključuju one koji regulišu energetsku homeostazu i smrt ćelija, ukazujući na kompleksne adaptacije sisara na promenljive uslove.
Proučavanje regulacije gena u mozgovima sisara tokom različitih godišnjih doba doprinelo je identifikaciji ključnih gena koji su važni za evoluciju Dehnelovog fenomena kod rovki. Ovi geni uključuju one koji su povezani sa recikliranjem membranskih proteina, funkcijama sinapsi u nervnim ćelijama, kao i gojaznošću i Alchajmerovom bolešću kod ljudi.
Rezultati istraživanja ukazuju na mogućnost dubljeg razumevanja veze između metabolizma i neurodegenerativnih bolesti, otvarajući mogućnosti za dalja istraživanja koja bi mogla unaprediti dijagnozu i tretman kognitivnog pada.
