Hiljadama godina dugi delovi zemljanih radova i kamenih utvrđenja poznatih kao Veliki zid bili su svedočanstvo genijalnosti i autoriteta kineskih vladajućih dinastija.
Zadivljujuće stanje očuvanosti strukture nije slučajno, jer se napori na konzervaciji i restauraciji bore kako bi se osiguralo da istraživači i turisti mogu nastaviti da cene arheološko čudo za generacije koje dolaze.
Nedavna studija koju su sproveli istraživači iz Kine, SAD i Španije mogla bi da pomogne u rešavanju debate u zajednici zaštitnika prirode o rizicima i koristima koje nosi živi materijal koji prerasta u tako dragocene delove naše istorije.
Poznati kao biokora, lišajevi, bakterije, gljive, mahovina i druge male biljke mogu se naći kako rastu na skoro svakoj mineralnoj površini izloženoj vremenskim uslovima, formirajući tanke slojeve od nekoliko milimetara do nekoliko centimetara dubine.
Neki se plaše da fizički i hemijski procesi uključeni u rast takvih organizama deluju kao oblik vremenskih uslova, ugrožavajući integritet osnovnih struktura. Kao takve, trebalo bi ih ukloniti da bi se produžio integritet spomenika poput Velikog zida.
S druge strane, biokora igra vitalnu ulogu u zaštiti tla od istrošenosti vetrom i kišom, delujući i kao štit i kao skela za regolit ispod. Ako štite prirodne površine od habanja, mogu poslužiti kao neka vrsta živog oklopa za neprirodne strukture.
Da bi stekao uvid u specifične uslove pod kojima bi biokora mogla pomoći u zaštiti arheologije, mali tim istraživača sproveo je opsežno istraživanje na otprilike 600 kilometara (nešto manje od 400 milja) Velikog zida, fokusirajući se na segmente u sušnijim klimatskim uslovima.
Ono što se generalno naziva jednim zidom je u stvari niz utvrđenja, kula i zidina koje je izgradio niz vladara iz oko 7. veka pre nove ere da bi definisali najseverniju granicu svoje države.
Poznatiji delovi vijugaju duž planinskih grebena poput kamenih zmija, ali mnogi stariji delovi zidova su izgrađeni od zemlje bogate glinom koja je bila uvučena između drvenih okvira sve dok nije postala tvrda kao kamen. U sušnijim oblastima, kao što je pustinja Gobi, slojevi peska, šljunka i grana malog žbunja zvanog tamarisk su se smenjivali da bi se formirao čvrst zemljani zid.
Vreme nije bilo ljubazno prema mnogim od ovih drevnih segmenata zida, sa vetrom i povremenim kišama koji su ga zatrpali do temelja. Od preostalih nabijenih zemljanih struktura koje je proučavao istraživački tim, više od dve trećine je bilo prekriveno biokorom cijanobakterija i mahovine, a povremene vrste lišajeva kolonizovale su zid tu i tamo.
Uzorci zida ispod zajednica biljaka i mikroba bili su manje porozni i nisu se raspadali tako lako kao materijal sakupljen sa zidova koji nemaju biokoru, otkrio je tim.
Iako je moguće da su koreni i filamenti mahovine i lišajeva doprineli maloj količini oštećenja, dokazi sugerišu da je njegova sposobnost da veže nabijene čestice zemlje nadmašila svaki rizik koji bi predstavljali za celokupnu strukturu.
„Dakle, zaštitna funkcija biokora proizvedenih njihovim smanjenjem erodibilnosti je mnogo veća od potencijalnog biološkog propadanja izazvanog njihovim biološkim trošenjem, što prvo čini značajnijim i važnijim aspektom u zaštiti zemljanog nasleđa“, sugerišu istraživači u svom izveštaju. .
Usuđivanje da pogleda zid prekriven osipom lišajeva i mahovine možda neće pružiti turistima očekivani pogled na kinesku istoriju. Čak i istraživači priznaju, verovatno će postojati ravnoteža zaštitne vegetacije i estetike, što je mnogo teže povući liniju korišćenja nauke.
Ipak, sa promenama u globalnoj klimi koje prete da nam otmu hiljade godina istorije, buduće generacije bi mogle biti srećne da proviruju kroz zelenu patinu ako to znači da se malo duže zadržavaju na jednom od najvećih svetskih arhitektonskih blaga.
