Na severu Srbije, u selu Kovačica, smeštenom oko 50 kilometara od Beograda, jedinstvena umetnička tradicija naivne umetnosti postala je deo UNESCO-ve liste nematerijalne kulturne baštine. Ovo priznanje je potvrda značaja kulturne baštine koju je stvorila slovačka manjina u Srbiji.
Naivna umetnost u Kovačici započela je 1939. godine, kada su farmeri Martin Paluška i Jan Sokol, bez formalnog umetničkog obrazovanja, počeli da slikaju inspirisani razglednicama i svakodnevnim prizorima. Njihov rad, i rad generacija koje su ih sledile, oslikava ruralni život, pejzaže i tradicije slovačke zajednice kroz jednostavne, jarke boje i simboličan, dečji stil.
Galerija naivne umetnosti u Kovačici, osnovana 1955. godine, danas čuva radove gotovo 50 priznatih umetnika i privlači više od 20.000 posetilaca godišnje. Među najpoznatijim umetnicima iz ovog sela su: Zuzana Čalupova, čiji su radovi, često sa motivima dece, dospeli na UNICEF-ove razglednice i Martin Jonas, koji je kroz slike seljaka sa naglašenim rukama i nogama, ali malim glavama, prikazivao težak, ali dostojanstven život na selu.
Kovačički umetnici crpe inspiraciju iz istorijskih priča, folklora i sećanja na jednostavnija vremena. Na slikama Stefana Varge, seljani sa crvenim obrazima, ogromne bundeve i tradicionalna odeća evociraju radost i autentičnost ruralnog života.
„Naivni slikari koriste čistotu boja i izraza kako bi njihova poruka bila univerzalno razumljiva,“ kaže Varga, ističući da su radost i srž tradicije ključne odlike ovog umetničkog pravca.
UNESCO je prepoznao naivnu umetnost Kovačice kao sredstvo za prenošenje kulturnog nasleđa i identiteta slovačke zajednice u Srbiji. Vlada Srbije istakla je da je ovo priznanje doprinos promociji kulturne raznolikosti zemlje i Balkana.
Naivna umetnost Kovačice sada se pridružuje globalno priznatim tradicijama, podsećajući na važnost očuvanja autentičnih kulturnih izraza.
