Otkako su se vukovi vratili u Nemačku pre 20 godina, brzo su se proširili u mnogim delovima zemlje. Nagli porast je bio posledica visoke stope preživljavanja i reprodukcije u oblastima sa povoljnim uslovima životne sredine. Ovi nalazi su rezultat analize koju je sproveo Lajbnic institut za istraživanje zooloških vrtova i divljih životinja (Leibniz-IZV) u saradnji sa LUPUS institutom, Federalnom agencijom za zaštitu prirode (BfN) i Senckenberg centrom za genetiku divljih životinja.
Verovatnoća preživljavanja za vukove tokom analiziranog perioda bila je veća nego bilo gde u svetu. Faza ekspanzije će se završiti čim se dostigne nosivost odgovarajućih nemačkih pejzaža, u kom trenutku se može očekivati pad stope preživljavanja, navodi tim u svom radu objavljenom u Vildlife Biologi.
Mladi vukovi u Nemačkoj imali su godišnju verovatnoću preživljavanja od 75% tokom prve dve decenije od početka rekolonizacije Nemačke; za odrasle vukove iznosio je čak 88%. Za mlade vukove uzrasta do dve godine, varijacija u stopi preživljavanja zavisila je od prikladnosti staništa – što je manje pogodno za vukove, to je manji njihov opstanak. Za odrasle vukove takav odnos nije mogao da uspostavi naučni tim na čelu sa Odeljenjem za ekološku dinamiku na Leibniz-IZV.
„Koristeći analizu preživljavanja, uspeli smo da odredimo srednje vreme preživljavanja vuka u Nemačkoj na 146 nedelja, što je oko tri godine“, kaže prof. dr Stefani Kramer-Šad, šef odeljenja Leibniz-IZV i profesor na Technische Universitat Berlin. Najveća zabeležena dugovečnost vuka u skupu podataka studije bila je skoro 13 godina.
„Stope preživljavanja nemačke populacije vuka bile su veoma visoke u poređenju sa drugim regionima. U stvari, bile su među najvišima na svetu“, nastavila je Kramer-Šad. „To ukazuje da su se vukovi tokom 20 godina koje smo analizirali u ovom radu naselili na staništa koja su im bila veoma pogodna. Visokoj stopi preživljavanja doprinela je i stroga zakonska zaštita.
Pejzaži koji se kvalifikuju kao pogodni su oni koji nude dovoljno pokrivača—na primer šumskim pokrivačem—i oblasti koje su što dalje od puteva. Ova područja omogućavaju vukovima da izbegavaju ljude i mogu poslužiti kao utočište za životinje. Ako se vukovi naseljavaju u manje pogodna staništa, to smanjuje njihov opstanak i reprodukciju.
„Dok odrasle životinje još uvek mogu da prežive i uspostave teritorije u manje pogodnim područjima, niža stopa preživljavanja mladih i pododraslih vukova i manji broj mladih po leglu usporavaju rast populacije, a time i širenje vrste. Čim se zauzmu optimalna područja, rast stanovništva će se usporiti, smatraju naučnici.
Naučno istraživanje je zasnovano na dugoročnim skupovima podataka koje je obezbedio Savezni centar za dokumentaciju i konsultacije o vukovima u Nemačkoj (DBBV) i uključivalo je istraživanja i nalaze sveobuhvatnog praćenja vukova u nemačkim saveznim državama. Takođe je razmatrao rezultate desetina hiljada analiza DNK od strane Senckenberg centra za genetiku divljih životinja, što je omogućilo ovo naučno istraživanje.
Tim je takođe utvrdio reproduktivne performanse ukupno 201 ženke za razmnožavanje sa 165 teritorija koje su bile deo analiziranog skupa dugoročnih podataka od 2000. do 2020. godine. „Uspeli smo da analiziramo podatke tih vučica tokom godina, koje su imale potomstvo —u proseku 2,8 godina“, kaže naučnik IZV i prvi autor rada dr Aimara Planillo.
„Analize pokazuju i veći reproduktivni uspeh ženki sa više iskustva i na pogodnijim staništima, sa do pet reproduktivnih godina. Modeli pokazuju da dobro prilagođeno stanište i reproduktivno iskustvo ženke pozitivno utiču i na veličinu legla, koje u Nemačkoj u proseku iznosi najmanje četiri potomstva.
Slične naučne analize u drugim zemljama i regionima ilustruju koliko je zapravo visoka stopa preživljavanja odraslih vukova u Nemačkoj. Ostale nelovljene populacije takođe imaju visoku stopu preživljavanja odraslih vukova od 78% u SAD ili 82% u alpskim regionima u centralnoj Evropi, iako se one ne približavaju 88% u Nemačkoj. Razlog za to je što se nemačko stanovništvo i dalje širi.
Odeljenje za ekološku dinamiku u Leibniz-IZV istražuje (između ostalog) razvoj populacije velikih mesoždera kao što su vuk ili evroazijski ris koristeći individualne, prostorne modele, u rasponu od analize prošlih procesa—kao što je rekolonizacija Nemačke od strane vuk — za predviđanje budućeg razvoja događaja.
Za nedavno objavljen rad, naučnici su koristili demografske podatke o populaciji vukova (starost, pol, godina i mesto rođenja, datumi i mesta ponovnog viđenja, kao i uzrok uginuća) od 2000. do 2020. godine i povezivali ih sa varijablama životne sredine. kao što su pogodnost staništa (obračunava različite tipove korišćenja zemljišta i uticaje ljudskih uznemiravanja, npr. šumska područja, udaljenost do puteva ili gustina ljudi), gustina populacije vukova (godišnja gustina teritorija vukova oko žarišne teritorije) i godišnje doba.
Značajan deo podataka potiče iz tekuće molekularne genetičke analize uzoraka prikupljenih na terenu, koji se šalju u Senkenberg u okviru programa praćenja vukova u nemačkim saveznim državama. Na osnovu stvorenih genetskih profila, brojne jedinke vuka se prikupljaju nekoliko puta tokom godina i mogu se svrstati u vučje čopore analizom njihove srodnosti.
Lajbnic-IZV tim je zatim razvio prostorno-statističke modele za određivanje uticaja varijabli životne sredine na verovatnoću preživljavanja populacije, godišnje stope preživljavanja različitih starosnih klasa, verovatnoću reprodukcije i reproduktivne performanse. Ovo je otkrilo koliko dobro varijabla — kao što je visok kvalitet staništa — može predvideti svaki parametar populacije i koliko je značajan njen uticaj na broj i prostornu distribuciju vukova u Nemačkoj.
Prethodna naučna istraživanja Leibniz-IZV-a su pokazala da rekolonizacija Nemačke od strane vukova nije homogen, kontinuirani proces, već da ga karakterišu promenljivi uslovi. To znači, na primer, da vukovi pokazuju različita ponašanja tokom različitih faza u pogledu prikladnosti staništa.
U ranim fazama, vukovi su voleli „branje trešanja“ prilikom uspostavljanja novih teritorija, dok su bili mnogo manje selektivni u kasnijim fazama kada je populacija bila blizu zasićenja staništa. Niža stopa preživljavanja mladih životinja identifikovana u ovom radu i manji broj potomaka u manje pogodnim područjima daju objašnjenje za ove preferencije vukova.
Populacija vukova u Nemačkoj je u suštini zdrava i da su smrtni slučajevi izazvani ljudima, kao što su saobraćajne nesreće i ilegalna ubistva, odgovorni za ogromnu većinu pronađenih mrtvih vukova. Podaci o 1.000 vukova seciranih u Lajbnic-IZV u Nemačkoj pokazuju da oko tri četvrtine mrtvih vukova gine u saobraćajnim sudarima — uglavnom sa automobilima na seoskim putevima ili autoputevima. Kod 13,5% svih pregledanih vukova pronađeni su dokazi o krivičnom delu kao što su nedozvoljene rane iz vatrenog oružja, iako životinje nisu uvek uginule zbog toga.
