Nivo mora u Mikroneziji rastao je mnogo brže u poslednjih 5.000 godina nego što se ranije mislilo, prema našoj novoj studiji objavljenoj danas u Proceedings of the National Academi of Sciences.
Ovaj porast nivoa mora pokazuje akumulacija sedimenata mangrova na ostrvima Pohnpei i Kosrae. Ovo otkriće može da promeni način na koji razmišljamo o tome kada su ljudi migrirali u udaljenu Okeaniju i odakle su možda otputovali.
Iako je poslednjih decenija došlo do značajnog napretka u lingvističkim, bioantropološkim i arheološkim istraživanjima u regionu, još uvek se raspravlja o tačnom obrascu i vremenu naseljavanja ljudi u udaljenoj Okeaniji.
Ljudi su započeli migraciju u Daleku Okeaniju — oblast „otvorenog“ Tihog okeana istočno od Nove Gvineje i Filipina — pre nekih 3.300–3.500 godina. Ova migracija je zahtevala zastrašujuće putovanje okeanom na velike udaljenosti poput onih koje nikada ranije nisu viđene u ljudskoj istoriji.
Region Mikronezije prostire se na hiljade kilometara i sadrži hiljade niskih atola. Mnogi od ovih atola su se formirali pre otprilike 2.500 godina kada se nivo mora u regionu stabilizovao blizu današnjeg.
Pre toga, nivo mora je mogao biti i do dva metra viši nego sada. Ljudi su mogli uspešno da naseljavaju ove atole tek kada se nivo mora spusti i stabilizuje.
Ali postoje i starija i viša vulkanska ostrva u Mikroneziji. Širom Udaljene Okeanije, ova viša ostrva su bila poželjnija za naseljavanje od niskih atola jer imaju pouzdanije izvore slatke vode, razvijenije zemljište za poljoprivredu i manje su podložni olujnim udarima.
Pogledali smo objavljene starosti naseljavanja širom zapadnog dela Udaljene Okeanije i otkrili da visoka ostrva imaju tendenciju da pokazuju ranije doba naseljavanja u poređenju sa atolima, što bismo očekivali. Ali ne vidimo ovaj obrazac u Mikroneziji: visoka ostrva Pohnpei i Kosrae pokazuju starost naselja oko 1.000 godina kasnije od drugih sličnih ostrva. Zašto?
Duboko u šumama mangrova Pohnpei i Kosrae, prethodni istraživači su pronašli sedimente mangrova do pet metara dubine. Jedino objašnjenje za tako duboke sedimente mangrova je stalni porast nivoa mora.
Mangrove žive na obali, između oseke i oseke. Zbog toga, kako nivo mora raste, organski ugljenik i sedimenti se akumuliraju ispod šuma mangrova, stvarajući duboka tla.
Posetili smo mangrove na Pohnpeiju i Kosraeu i prikupili jezgra sedimenata da bismo saznali koliko su stari sedimenti ispod njih. Naši novi podaci, kao i dosadašnji radovi, pokazuju da je najstariji sediment mangrova star oko 5.700 godina.
Iz ovoga smo izračunali da je u proteklih 5.700 godina nivo mora porastao za oko četiri metra. Najverovatniji uzrok ovog porasta je to što ostrva tonu: kopno se spušta u odnosu na površinu mora.
U našoj novoj studiji, predlažemo da je ovo povećanje nivoa mora zaklonilo arheološke zapise o Pohnpeiju i Kosraeu. Shodno tome, dokazi ranijeg naseljavanja — u skladu sa drugim visokim ostrvima — danas mogu biti potopljeni.
Moguće je da su ljudi naselili ovaj region Mikronezije mnogo ranije nego što se ranije mislilo, što takođe postavlja pitanja da li su ljudi putovali sa zapada ili sa juga da bi stigli do ovih ostrva.
Nan Madol na Pohnpeiju, UNESCO-ova svetska baština, takođe može biti svedočanstvo o porastu mora. Nan Madol je impresivan niz napuštenih megalitskih zgrada izgrađenih od tamnih bazaltnih stubova i zdrobljenih korala.
Ova lokacija je nazvana „Venecija Pacifika“ zbog karakteristične mreže plovnih puteva oko zgrada, nalik na kanale i ostrvce.
Naš zapis o porastu nivoa mora iz sedimenta mangrova pokazuje da je kada je Nan Madol izgrađen (oko 1180. do 1200. godine ne), nivo mora bio skoro jedan metar niži nego što je danas.
Predlažemo da je malo verovatno da je Nan Madol izgrađen imajući u vidu kanale i ostrva. Umesto toga, kanali i ostrvca su rezultat porasta nivoa mora tokom skoro 1.000 godina.
Slično kao i ostrvske nacije danas, veliki kameni zidovi su možda bili izgrađeni da bi zaštitili lokaciju od talasa koji su se polako širili sve više i više.
