Zajednička studija koju su sproveli Universitat Autonoma de Barcelona, Univerzitet u Saragosi i Univerzitet u Strazburu o ostacima pećina Chaves i Puiascada, obe koje se nalaze u provinciji Hueska, u Španiji, daje prvi direktan dokaz o potrošnji i preradi mlečnih proizvoda na Pirinejima već na početku neolita, pre otprilike 7.500 godina, kao i potrošnja svinja.
Rezultati, koji su objavljeni u Archaeological and Anthropological Sciences, dovode do sumnje u verovanje da su ovi proizvodi prvi put korišćeni mnogo kasnije u planinskom lancu Pirineja.
Analiza sadržaja i upotrebe praistorijskih posuda postala je dragocen izvor informacija o obrascima ishrane i životnim navikama prošlih društava.
Istraživanje sprovedeno na materijalima pronađenim na hueskanskim lokalitetima Cueva de Chaves (Bastaras), na 640 metara nadmorske visine, i u Espluga de la Puiascada (La Fueva), na 1.300 metara nadmorske visine, u strogo pirinejskom planinskom regionu, je dao prve direktne dokaze o potrošnji i preradi mlečnih proizvoda na Pirinejima tokom najranijih faza neolita.
Studiju su sproveli praistoričari sa Universitat Autonoma de Barcelona (UAB) i Univerziteta u Saragosi, kao i hemičari sa Univerziteta u Strazburu, Francuska, na materijalima izloženim u Muzeju Hueska.
Istraživanje je sprovedeno kombinacijom tehnika korišćenih za identifikaciju organskih ostataka i izotopskom karakterizacijom masnih kiselina za određivanje životinjskog porekla, kao i dobijenim podacima o morfologiji i funkcionalnosti keramike i arheozoološkim istraživanjima oba nalazišta.
Analiza organskih ostataka sačuvanih u glinovitom matriksu unutrašnjosti 36 keramičkih posuda ukazuje da su se pre 7.500 godina mlečni proizvodi već prerađivali i konzumirali u Centralnim Pirinejima. Korelacija između ostataka mlečnih masti i različitih oblika grnčarije ukazuje, štaviše, da su svi procesi (priprema, potrošnja i skladištenje) obavljeni u oba naselja.
Ovo „dovodi u pitanje prethodna razmatranja u kojima se smatralo da je potrošnja mlečnih proizvoda na Pirinejima počela mnogo kasnije“, ističe Nadia Tarifa, istraživač sa Univerziteta u Strazburu kada je ova studija sprovedena, i glavni autor rada.
„Uvek se smatralo da je praistorijska društvena dinamika u planinskim regionima bila sporija ili ‘manje evoluirala’ nego u primorskim regionima. Naša studija dodaje čvrst dokaz prethodnim faunističkim studijama sprovedenim na oba lokaliteta, koje su ukazivale na proizvodnju mleka u ovim planinskim regionima na veoma rane faze neolita“, navodi Tarifa.
Studija takođe pokazuje kako su proizvodi dobijeni od svinja mogli biti prerađeni ili uskladišteni u keramičkim posudama na obe lokacije, što bi ukazivalo na značaj ove vrste za rane planinske farme.
Za razliku od rezultata za mleko, istraživači su takođe primetili varijacije između dve lokacije u pogledu eksploatacije mesa od preživara i svinja, sa prevlašću prvog u Espluga de la Puiascada i drugog u Cueva de Chaves. Ove razlike bi se mogle odnositi na karakteristike naselja i okoline, kao i na način prerade mesa.
Istraživači su takođe identifikovali ostatke od prerađenog povrća, kao i od borove smole. Ova druga supstanca bi se koristila za hidroizolaciju unutrašnjosti posuda.
Rezultati potvrđuju ideju da je u periodu ranog neolita na području Pirineja postojala mešovita privreda zasnovana na integrisanoj poljoprivredi i stočarstvu (u kojoj je jedno podržavalo drugo), sa stadom ovaca kao glavnim izvorom mesa i mleka.
„Naši nalazi pružaju bolje razumevanje potrošačkih navika i tehnološke upotrebe resursa u ranom neolitskom periodu na Pirinejima i otvaraju nove puteve istraživanja kako bismo produbili naše razumevanje društvene i ekonomske dinamike drevnih društava, posebno u planinskim oblastima. “, kaže Alehandro Sierra, istraživač u UAB-u i koautor studije.
