U jesen 2021. geolozi su otkrili neobičan niz kamenja, dug skoro 1 km, na dnu Meklenburškog zaliva. Lokacija se nalazi oko 10 kilometara od Rerika na dubini od 21 metar. Otprilike 1.500 kamena je poređano tako redovno da prirodno poreklo izgleda malo verovatno.
Tim istraživača iz različitih disciplina sada je zaključio da su lovci-sakupljači iz kamenog doba verovatno izgradili ovu strukturu pre oko 11.000 godina za lov na irvase. Nalaz predstavlja prvo otkriće lovačke strukture iz kamenog doba u regionu Baltičkog mora.
Naučnici predstavljaju svoja otkrića u Zborniku Nacionalne akademije nauka.
Prvobitno, tim istraživača i studenata sa Univerziteta Kil (CAU) želeo je da istraži kore mangana na grebenu bazalnih površina koje formiraju morsko dno oko 10 kilometara od Rerika u Meklenburškom zalivu. Međutim, tokom istraživanja otkrili su 970 metara dugačak red kamenja.
Građevina se sastoji od oko 1.500 kamena, većinom od nekoliko desetina centimetara u prečniku, koji spajaju nekoliko velikih gromada veličine metar. Istraživači su svoje otkriće prijavili državnoj agenciji Meklenburg-Vorpommern za kulturu i zaštitu spomenika (Landesamt fur Kultur und Denkmalpflege Mecklenburg-Vorpommern LAKD M-V), koja je zatim koordinirala dalja istraživanja.
Kameni zid se nalazi na jugozapadnom boku grebena bazalnog do koje se prostire otprilike paralelno sa susednim basenom na jugu, verovatno nekadašnjim jezerom ili močvarom. Danas je na ovoj lokaciji Baltičko more duboko 21 metar. Dakle, kameni zid je morao biti izgrađen pre nego što je nivo mora značajno porastao nakon završetka poslednjeg ledenog doba, koje se dogodilo pre oko 8.500 godina. Veliki delovi prethodno pristupačnog pejzaža na kraju su poplavljeni u to vreme.
Naučnici sa Lajbnicovog instituta za istraživanje Baltičkog mora Varnemunde (IOV), istraživačkog fokusa CAU Kiel Marine Science, Univerziteta u Rostoku, Centra za baltičku i skandinavsku arheologiju (ZBSA, od 2024. deo Lajbnicovog centra za arheologiju LEIZA), Nemački vazduhoplovni centar (DLR), Institut Alfred Vegener, Helmholc centar za polarna i morska istraživanja (AVI) kao i LAKD M-V koristili su savremene geofizičke metode za kreiranje detaljnog 3D modela zida i rekonstrukciju strukture drevnog pejzaža. . Koristeći uzorke sedimenta iz susednog basena na jugu, bilo je moguće suziti mogući period kada je zid mogao biti izgrađen. Štaviše, ronioci istraživači sa univerziteta u Rostoku i Kilu istraživali su kameni zid.
„Naša istraživanja ukazuju na to da prirodno poreklo podvodnog kamenog zida, kao i konstrukcija u moderno doba, na primer, u vezi sa polaganjem podmorskog kabla ili vađenjem kamena nije baš verovatna. Metodički raspored mnogih malih kamenčića koji spajaju velike, nepomične gromade govore protiv toga“, objašnjava Jacob Geersen, glavni autor studije. Kao deo novog istraživačkog fokusa IOV-a „Procesi plitke vode i tranzicije na baltičku skalu“, Gersen istražuje geološke i antropogene procese u regionu Baltičkog mora.
Isključujući prirodne procese i savremeno poreklo, kameni zid je mogao da nastane tek nakon završetka poslednjeg ledenog doba, kada pejzaž još nije preplavilo Baltičko more.
„U to vreme, celokupna populacija širom severne Evrope je verovatno bila ispod 5.000 ljudi. Jedan od njihovih glavnih izvora hrane bila su stada irvasa, koji su sezonski migrirali kroz retko vegetaciju posle glacijalnog pejzaža. Zid je verovatno korišćen da vodi irvase u usko grlo između susedne obale jezera i zida, ili čak u jezero, gde su lovci iz kamenog doba mogli lakše da ih ubiju svojim oružjem“, objašnjava Marsel Bratmeler sa Univerziteta u Rostoku.
Uporedive praistorijske građevine za lov već su pronađene u drugim delovima sveta, na primer, na dnu jezera Huron (Mičigen) na dubini od 30 metara. Ovde su američki arheolozi dokumentovali kamene zidove, kao i lovačke roletne napravljene za lov na karibu, severnoamerički ekvivalent irvasa. Kameni zidovi u jezeru Huron i u Meklenburškom zalivu dele mnoge karakteristike kao što je lokacija na boku topografskog grebena, kao i podparalelna obala jezera sa jedne strane.
Kako su poslednja stada irvasa nestala sa naših geografskih širina pre oko 11.000 godina, kada je klima postala toplija i šume su se širile, kameni zid najverovatnije nije izgrađen posle ovog vremena. To bi ga učinilo najstarijom ljudskom strukturom ikada otkrivenom u Baltičkom moru.
„Iako su brojna dobro očuvana arheološka nalazišta iz kamenog doba poznata iz zaliva Vismar i duž obale Meklenburg-Vorpommern, ona se nalaze u znatno manjim dubinama vode i uglavnom datiraju iz perioda mezolita i neolita (oko 7.000– 2.500 godina pre nove ere),“ objašnjava Jens Auer iz Državnog ureda za kulturu i zaštitu spomenika Meklenburg-Vorpommern (LAKD M-V), koji je bio uključen u istraživanje i uzorkovanje mnogih od ovih lokacija.
Kameni zid i okolno morsko dno biće detaljnije istraženi korišćenjem sonara sa bočnim skeniranjem, eho sonde sedimenta i uređaja sa više zraka. Pored toga, ronioci istraživači sa Univerziteta u Rostoku i arheolozi sa LAKD M-V planiraju dalje ronilačke kampanje kako bi pretražili kameni zid i njegovu okolinu u potrazi za arheološkim nalazima koji bi mogli pomoći u tumačenju strukture.
Datiranje luminescencije, koje se može koristiti da se utvrdi kada je površina kamena poslednji put bila izložena sunčevoj svetlosti, može pomoći u određivanju preciznijeg datuma kada je kameni zid izgrađen. Štaviše, istraživači nameravaju da detaljnije rekonstruišu drevni okolni pejzaž.
„Imamo dokaze o postojanju sličnih kamenih zidova na drugim lokacijama u Meklenburškom zalivu. I oni će biti sistematski istraženi“, objašnjava Jens Šnajder fon Dajmling sa Univerziteta Kil.
Sve u svemu, istraživanja mogu dati značajan doprinos razumevanju života, organizacije i metoda lova lovaca-sakupljača iz ranog kamenog doba.
