Aleksitimija je termin koji se koristi za opisivanje poteškoća u identifikaciji, razlikovanju i izražavanju emocija. Iako se ne smatra kliničkom dijagnozom, smatra se da pogađa oko 10% ljudi u opštoj populaciji. Ovaj fenomen može značajno uticati na to kako ljudi upravljaju svojim emocijama, kako u ličnim odnosima, tako i na poslu, a takođe menja i način na koji ljudi komuniciraju sa svetom.
Prvi put je opisan u istraživanjima iz 1970-ih, a sama reč potiče od grčkih korena – „a“ (ne), „lekis“ (reči) i „thimia“ (emocije, duša), što otprilike znači „nema reči za emocije“. Aleksitimija je često povezana sa smanjenom interocepcijom, što je sposobnost tumačenja i prepoznavanja unutrašnjih telesnih senzacija, poput gladi, žeđi, umora ili stresa.
Osobe koje pate od aleksitimije često imaju eksterno orijentisano razmišljanje, što znači da se više fokusiraju na spoljašnji svet i okolnosti nego na sopstvene unutrašnje emocije. Zbog toga im može biti teško da prepoznaju i izraze svoja osećanja. Na primer, često moraju da se osvrnu na događaj kako bi razumeli šta su osećali u tom trenutku, koristeći kontekstualne tragove. U nekim slučajevima, ove osobe mogu da imaju poteškoće u tumačenju društvenih znakova, poput izraza lica drugih, što može dovesti do nesporazuma i frustracija u međuljudskim odnosima.
Aleksitimija je posebno česta kod osoba sa autizmom, opsesivno-kompulzivnim poremećajem, posttraumatskim stresnim poremećajem, anksioznošću i depresijom. Neki ljudi sa aleksitimijom mogu imati poteškoće u razumevanju zajedničkih emocionalnih reakcija, poput tuge zbog smrti poznate ličnosti ili radosti zbog najave venčanja, što može delovati kao neprikladna reakcija.
Iako aleksitimija može otežati emocionalno regulisanje i dovesti do preopterećenja, važno je napomenuti da emocionalna svest može biti razvijena i poboljšana tokom vremena. Vežbanje imenovanja emocija i povezivanje fizičkih senzacija sa emocijama može pomoći osobama sa aleksitimijom da bolje razumeju sebe i nauče kako da upravljaju svojim emocijama.
Razumevanje ovog stanja i pružanje odgovarajuće podrške može pomoći onima koji se bore sa aleksitimijom da postanu svesniji svojih unutrašnjih procesa i razviju veštine za bolje suočavanje sa emocijama.
