Očne bolesti su izuzetno rasprostranjene širom sveta, a nedavne procene sugerišu da jedna trećina svetske populacije pati od neke vrste oštećenja vida. S obzirom na visoku složenost ljudskog oka, precizno poreklo i priroda mnogih očnih bolesti ostaju nejasni, ostavljajući pogođenim ljudima ograničene mogućnosti dijagnostike i lečenja.
Sada, u studiji objavljenoj u časopisu JAMA Oftalmologija 1. aprila 2024., tim istraživača sa Tokijskog medicinskog i stomatološkog univerziteta (TMDU) u Japanu je pionir u upotrebi nove vrste optičke koherentne tomografije (OCT), inače tehnike koja se široko koristi u kliničkoj oftalmologiji, za istraživanje detaljne strukture sklere – belog spoljašnjeg sloja očne jabučice.
Motivacija koja leži u osnovi ovog rada proizilazi iz ograničenih opcija koje su trenutno dostupne oftalmolozima za istraživanje finijih detalja sklere kod živih pacijenata i uzoraka. „Sklera, sastavljena od kolagenih vlakana, igra važnu ulogu u zaštiti mrežnjače, optičkog nerva i drugih nervnih tkiva u oku. Zbog toga abnormalnosti u obliku sklere mogu izazvati različite komplikacije koje dovode do slepila“, objašnjava glavni autor dr Kjoko Ohno-Macui.
„Međutim, do sada je sklera živih subjekata merena samo u smislu njene debljine, bez načina da se dobiju detalji kao što je orijentacija kolagenih vlakana preko širokog područja oka.“
Da bi prevazišli ovo ograničenje, istraživači su razvili postavku za sprovođenje OCT osetljivog na polarizaciju (PS-OCT), tehnike u kojoj polarizacija svetlosti deluje kao kontrastni mehanizam. „Sklera ima svojstvo koje se zove dvolomnost, što je optičko svojstvo materijala u kojem indeks prelamanja zavisi od polarizacije. Dvolomnost se obično primećuje u vlaknastim tkivima koja imaju periodično organizovane nanostrukture, kao što je sklera“, komentariše stariji autor dr Tae Igaraši-Jokoi.
„Dakle, pored veličine dvoloma, koja nam daje informacije o gustini vlakana, PS-OCT može da pokaže i osu orijentacije dvoloma, što je povezano sa orijentacijom samih snopova vlakana.
Koristeći ovu tehniku, tim je istraživao svojstva kolagenih vlakana u skleri pacijenata sa vrlo kratkovidnim očima. Takođe su se fokusirali na vezu između miopatije i ponekad patološkog stanja poznatog kao makula u obliku kupole (DSM), u kojoj specijalizovano područje u mrežnjači izboči ka spolja. Njihova analiza uključila je 89 visoko kratkovidnih očiju od ukupno 72 pacijenta, uglavnom odraslih starijih od 50 godina.
Nakon pažljivog posmatranja dobijenih PS-OCT slika, istraživači su otkrili da je sklera podeljena na unutrašnje i spoljašnje slojeve sa različitim strukturnim rasporedom za svaki. U unutrašnjem sloju, vlakna se protežu radijalno od periferije optičkog nerva. Nasuprot tome, vlakna u spoljašnjem sloju idu okomito na vlakna unutrašnjeg sloja. Zanimljivo je da su kod pacijenata sa DSM vlakna unutrašnjeg sloja agregirana i zadebljana, dok su vlakna spoljašnjeg sloja bila komprimirana i istanjena.
Uspešna upotreba PS-OCT za vizuelizaciju organizacije fibroznog tkiva u strukturama oka mogla bi imati ogromne implikacije za klinička istraživanja, dijagnostiku i terapiju.
„S obzirom na čestu pojavu skleralnih patologija, kao što su DSM i stafilomi u očima sa miopijom, prepoznavanje uzoraka vlakana moglo bi pružiti važne uvide koji mogu biti relevantni za razvoj ciljanih terapija za rano rešavanje abnormalnosti sklere i ublažavanje potencijalnog oštećenja nervnog tkiva iznad njega“, primećuje viši autor dr Masahiro Jamanari.
