Istorijska lunarna misija pokazala je rastuću naučnu moć Kine, ali je taj podvig pokrenuo bujicu dezinformacija usmjerenih na Sjedinjene Države za koje istraživači kažu da odražavaju njihovu gorku konkurenciju u svemiru.
Kina u utorak slavi povratak sonde Chang’e 6 na Zemlju sa uzorcima kamenja i zemlje sa malo poznate krajnje strane Meseca, nakon 53-dnevne misije koja je ponovo pokrenula stare teorije zavere o NASA-inim sletanjima Apolo na Mesec .
AFP-ovi proverivači činjenica su razotkrili niz postova na kineskom jeziku koji sugerišu da je NASA-ina istorijska misija 1969. godine – koja je prvi put spustila ljude na Mesec – bila postavljena, kao i postove u kojima se lažno prikazuju decenije stare fotografije sa kasnijih sletanja.
Neistine, kažu istraživači, rizikuju da podstaknu antiameričku percepciju u Kini usred već napetih odnosa između Vašingtona i Pekinga, dok se supersile upuštaju u intenzivirajuću svemirsku trku.
„Neosporno postoji rivalstvo velikih sila u svemiru između SAD i Kine, i svaka vrsta dezinformacija o aktivnostima obe zemlje je zabrinjavajuća“, rekla je za AFP Saadia M. Pekkanen, sa Univerziteta u Vašingtonu.
„To je još jedan način da se potencijal svemirske diplomatije može negirati u geopolitičkom nadmetanju između dve zemlje.
Kada je kineska Nacionalna svemirska agencija početkom juna objavila fotografiju kineske zastave napravljene od kamena koju je Chang’e-6 postavio na suprotnoj strani Meseca, korisnici na platformi društvenih medija Ks uporedili su je sa slikom NASA-inog astronauta Harisona H. Šmita kako stoji pored američke zastave na površini Meseca 1972.
Objavljujući desetine hiljada sledbenika, lažno su sugerisali da je misija Apolo 16 morala biti izvedena jer je Šmitova platnena zastava prikazana kako je „razuva“ vetar – uprkos objašnjenju NASA-e da je koristila horizontalnu šipku da je drži uspravno.
Objave koje upoređuju slike na kineskoj platformi Veibo izazvale su poplavu komentara, a jedan korisnik sa više od 13 miliona pratilaca napisao je da fotografije dokazuju da „Amerikanci nisu sleteli na Mesec“.
Drugi korisnici su podelili fotografiju nemačkog benda Ramštajn obučeni kao astronauti sa skinutim šlemovima, uz jedan sarkastičan natpis na Veibou koji glasi: „Sada verujete da je sletanje SAD na Mesec bilo stvarno“.
Decenijama stare fotografije iz NASA-inih misija Apolo kasnih 1960-ih i ranih 1970-ih takođe su reciklirali korisnici društvenih medija tvrdeći da su zapravo iz revolucionarne kineske lunarne misije.
Peking je uložio ogromne resurse u svoj svemirski program tokom protekle decenije u pokušaju da smanji jaz sa Sjedinjenim Državama i Rusijom.
Kina ima za cilj da pošalje misiju sa posadom na Mesec do 2030. godine i planira da izgradi bazu na površini Meseca, dok Sjedinjene Države takođe planiraju da vrate astronaute na Mesec do 2026. godine svojom misijom Artemis 3.
Nije jasno da li su dezinformacije podstakle akteri koje podržava kineska država, ali je brzo širenje na strogo kontrolisanim društvenim mrežama pokrenulo pitanja o njihovoj mogućoj podršci ili umešanosti.
„Peking ponekad dopušta da antiamerička osećanja i lažne informacije bujaju na kineskom internetu, da bi omogućio ventil za evakuaciju domaćih tenzija i da bi modulirao stavove kineskih građana,“ Isak Stoun Fiš, izvršni direktor kineske kompanije za prenos podataka Strategi Rizici, rekao je AFP-u.
„Dopuštanje teorijama zavere o američkom sletanju na Mesec može da odrazi nesigurnost Pekinga u svemirskoj trci između Kine i Sjedinjenih Država.
Istraživači kažu da kampanja dezinformacija sugeriše čestu taktiku recikliranja postojećih teorija zavere kako bi se posejalo nepoverenje na mreži.
„Postoji velika onlajn zajednica koja rado priča o zaveri o sletanju na Mesec“, rekao je Daren Linvil sa Univerziteta Klemson za AFP.
„Ako se ova publika može iskoristiti za širenje laži koja Kinu stavlja u pozitivnije svetlo, to je još bolje za Kinu.
Izveštavanje kineskih državnih medija u kojima se snažno hvali uspeh sonde Čang’e-6 istovremeno je kritično prema Sjedinjenim Državama.
Vašington je upozorio da se svemirski program Pekinga koristi za maskiranje vojnih ciljeva i nastojanja da se uspostavi dominacija u svemiru.
Nacionalistički list Global Times objavio je da je misija Chang’e-6 pokazala „otvoreni i inkluzivan stav Kine prema međunarodnoj saradnji“ za razliku od Sjedinjenih Država, za koje je rekao da su „zauzete skandiranjem ‘kineske pretnje’ u svemiru tzv. trka“.
U tom kontekstu, AFP je razotkrio postove na kineskom jeziku na Fejsbuku, Veibou, TikToku i njegovoj sestrinskoj kineskoj aplikaciji Douiin, citirajući sekretara za štampu Bele kuće koji je rekao da su SAD i Kina sletele na „različite mesece“ nakon što su ih pitali zašto Chang’e- 6 nisu pronašli „nikakve tragove“ NASA-ine misije.
Razmena je u potpunosti izmišljena.
„Kinezi mogu biti opravdano ponosni na istorijsko putovanje svog lunarnog modula radi prikupljanja uzoraka“, rekao je Stoun Fish.
„Ne moraju da budu žrtve stare teorije zavere da su SAD organizovale sletanje na Mesec.“
