U Evropi su epidemije visokopatogene ptičje gripe (HPAI) nekada bile sezonski fenomen povezan sa migratornim pticama vodenim pticama koje su se u jesen vraćale na mesta prezimljavanja. Međutim, od 2020. godine ova slika se promenila. HPAI virusi, posebno podtipa gripa A(H5), izazvali su najgore epidemije kod ptica koje su do sada zabeležene, sa više od 14.000 prijavljenih epidemija i odstrel oko 96 miliona ptica uzgajanih u Evropi.
U svom uvodniku objavljenom u Eurosurveillance, Cornelia Adlhoch (Evropski centar za prevenciju i kontrolu bolesti, ECDC) i Frančeska Baldineli (Evropska agencija za bezbednost hrane, EFSA) osvrću se na brzi razvoj HPAI u poslednjih nekoliko godina uz udaljavanje od sezonske prirode koja je praćena po velikom geografskom proširenju: od zapada ka istoku duž puteva ptica selica ka jugoistočnoj Aziji.
Nedavno je primećeno unošenje virusa A(H5N1) iz Evrope u Severnu Ameriku sa istoka na zapad, širenje preko Islanda i Grenlanda po prvi put iz Evrope u Severnu Ameriku, brzo napredujući u velikim područjima Kanade i Sjedinjenih Država (SAD). Odnosno, sever (Evropa i Severna Amerika) na jug (Afrika i Centralna/Južna Amerika) širio se tokom jesenje migracije ptica sve do južnog vrha Čilea.
Oni napominju da je rizik po ljudsko zdravlje trenutno ograničen, ali upozoravaju da bi uvođenje virusa ptičjeg gripa u populaciju sisara moglo povećati rizik od reasortacije virusa gripa koji bi se mogli prilagoditi sisarima i proširiti među njima: „Sa stalnim globalnim prisustvom A(H5) ) HPAI virusi, ne mogu se isključiti dalji sporadični događaji prelivanja na ljude.“
Autori sumiraju da je nedavno „brzo širenje virusa A(H5N1) na mnoga prethodno nezahvaćena područja širom sveta i njihova uspešna perzistencija tokom letnjih meseci verovatno olakšana tekućom evolucijom i reasortacijom sa lokalnim niskopatogenim ptičjim (LPAI) virusima, što je dovelo do njihova adaptacija na novo ili ranije veoma retko pogođene vrste divljih ptica kao što su guske ili morske ptice.“
Sa ovim brzim i ekstenzivnim širenjem, HPAI virusi utiču na populacije divljih ptica, npr. u Južnoj Americi, gde je grip A(H5N1) doveo do smrti više od 40% populacije pelikana u Čileu i Peruu. Pored toga, Adlhoch i Baldinelli se pozivaju na izveštaje iz celog sveta o prenošenju HPAI na sisare kao što su kune i morski lavovi. Takvi događaji takođe povećavaju rizik od prelivanja virusa na kućne ljubimce kroz kontakt sa, na primer, mrtvim ili bolesnim divljim pticama ili sisarima kao što su lisice.
Do sada su infekcije ljudi sa A(H5N1) prijavljene samo u nekoliko zemalja bez ili sa blagim simptomima (Ujedinjeno Kraljevstvo, Španija i Sjedinjene Države), u vezi sa izlaganjem zaraženim pticama ili aktivnostima uništavanja, ali i sa teškim bolestima ili čak smrt (Čile, Kina, Ekvador i Vijetnam) nakon izlaganja bolesnoj ili mrtvoj živini u dvorištu ili kontaminiranoj okolini.
Autori ističu da „iako trenutno cirkulišući virusi ptičijeg gripa zadržavaju preferenciju za receptore ptičjeg tipa, primećene su različite mutacije povezane sa prenošenjem na i patogenošću kod sisara. Ove mutacije su sporadično otkrivene kod zaraženih divljih i domaćih ptica i češće su se pojavljivale na prenos događaja na sisare.“
Da bi se uhvatili u koštac sa pretnjom ptičijeg gripa, oni zaključuju „pristup jednog zdravlja kroz: brzu razmenu informacija o epidemijama, obezbeđivanje podataka o sekvencama i referentnih virusa i blisku saradnju između različitih sektora na lokalnom i globalnom nivou. Komunikacione kampanje mogu pomoći da se povećati svest stanovništva i prepoznati viruse ptičjeg gripa kao pretnju po zdravlje životinja i ljudi, kako bi se smanjio rizik od kontakta sa potencijalno zaraženim životinjama.
