Prvi u svetu eksperiment za merenje otkucaja srca šimpanzi putem digitalne kamere mogao bi da pomogne u suzbijanju kardiovaskularnih bolesti kod velikih majmuna u zatočeništvu i pruži dragocene uvide u to kako se njihov mozak razvija od ranog detinjstva.
Koristeći beskontaktnu tehniku za izdvajanje srčanih signala od šimpanzi snimanjem suptilnih pokreta na njihovom licu ili grudnom košu i praćenjem njihovog emocionalnog odgovora na različite stimuluse, tim istraživača predvođen Univerzitetom Južne Australije (UniSA) došao je do zapanjujućih otkrića. Studija je objavljena u Behavior Research Methods.
Šimpanze — naši najbliži živi rođaci — pokazuju slične reakcije na ljudske bebe kada iskuse strah, uzbuđenje ili radost, što dovodi do povećanja ili smanjenja njihovog otkucaja srca.
Njihov odgovor na video snimke scena iz prirode je takođe isti kao i ljudi, opuštajući ih i značajno snižavajući njihov broj otkucaja srca, uprkos tome što nisu upoznati sa okruženjem.
Praćenjem njihovog otkucaja srca sa distance, istraživači su uvereni da mogu da uoče rane znake srčanih bolesti kod šimpanzi – jedan od glavnih uzroka smrtnosti velikih majmuna u zatočeništvu – i da ove ugrožene životinje prijave za lečenje.
Sedam šimpanzi snimljeno je u zatočeništvu sa kratke udaljenosti u Centru za istraživanje primata Volfgang Koehler u Lajpcigu, Nemačka, radi studije. Inženjerima UniSA je poslat snimak i koristili su veštačku inteligenciju da odrede otkucaje srca.
Inženjer daljinskog senzora UniSA, profesor Javaan Chahl, kaže da je to prvi put da su otkucaji srca šimpanze snimljeni digitalnom kamerom, izvlačeći srčane signale iz nijansi njihovih lica koristeći algoritame za obradu slike.
Prethodne studije su se ili oslanjale na senzore pričvršćene za telo šimpanze, zahtevajući da primati u zatočeništvu budu obučeni da ih tolerišu, ili da se osigura da je životinja anestezirana pre preduzimanja osnovnih zdravstvenih provera.
Istraživači ne samo da su snimili otkucaje srca šimpanzi koristeći novu tehnologiju, već su i uporedili kako su se otkucaji srca majmuna promenili kada su prikazani video snimci agresivnog ponašanja između šimpanzi iz različitih grupa, scene u kojima šimpanze jedu i video snimci prirode.
Glavni autor, UniSA Ph.D. student Danii Vang, kaže da se srčani ritam majmuna povećao kada su gledali video snimke šimpanzi kako se bore i hrane, a usporio kada su gledali scene u prirodi.
„Promene otkucaja srca mogu biti povezane sa emocionalnim reakcijama, mentalnim naporom, pažnjom i fokusom“, kaže Danji. „Bebe pokazuju emocionalne reakcije rano u razvoju, što se može primetiti fiziološkim promenama koje im pomažu da se prilagode i integrišu u svoje okruženje. Isto smo primetili i kod šimpanzi koje smo pratili.
„Njihovi odgovori na gledanje scena u prirodi mogu biti urođeni fiziološki odgovor na svet prirode. Znamo da kada ljudi provode vreme u prirodi ili posmatraju stimulanse vezane za prirodu, to ima smirujući efekat. Izgleda da priroda ima isti efekat na šimpanze , a ovo bi moglo biti duboko ukorenjeno u našoj evolucionoj istoriji.“
Pošto primati imaju sličnu DNK kao i ljudi, praćenje njihovih fizioloških promena može pružiti vitalne informacije o razvoju njihovog mišljenja, pažnje, jezika, učenja, pamćenja i percepcije.
Profesor Chahl kaže, kao i kod ljudskih beba, mjerenja otkucaja srca mogu se koristiti za testiranje memorije prepoznavanja i stoga pomoći u otkrivanju mentalnih procesa u različitim kontekstima.
„Ovo ne samo da bi dopunilo postojeće napore da se razume evolucija spoznaje, već bi nam takođe omogućilo da testiramo populacije koje se inače ne bave kognitivnim zadacima, kao što su veoma mladi ili neobučeni primati.
Kardiovaskularne bolesti su veoma česte kod velikih majmuna u zatočeništvu, obično zbog promena u vezi sa uzrastom, zadebljanja srčanih mišića i smanjene elastičnosti. Praćenjem njihovog srca, istraživači veruju da će moći ranije da otkriju abnormalne srčane ritmove i potencijalne znake srčanih bolesti.
„Naša tehnika bez kontakta otvara nove puteve za proučavanje emocionalnih i kognitivnih stanja primata i takođe može uveliko poboljšati upravljanje zdravljem širokog spektra životinjskih vrsta“, kaže profesor Čal.
