Veliki prirodni eksperiment u Kataloniji pokazuje da je preseljenje u područja sa većim nivoom zagađenja vazduha povezano sa povećanjem telesne težine kod male dece. Studija, koju je vodio Institut za globalno zdravlje Barselone (ISGlobal), institucija koju podržava „la Caika Foundation“, u saradnji sa IDIAP Jordi Golom, pruža dodatne dokaze koji podržavaju napore za smanjenje zagađenja vazduha.
Prekomerna težina i gojaznost u detinjstvu su rezultat interakcije gena, načina života, fizioloških i društvenih faktora. Izloženost životne sredine, kao što je zagađenje vazduha, takođe može igrati ulogu. Međutim, još uvek nije jasno da li postoji povezanost između zagađenja vazduha i gojaznosti dece, i da li je uzročna (tj. da li zagađenje vazduha direktno uzrokuje gojaznost ili prekomernu težinu).
„Dobar način da se istraži da li je to dvoje povezano je da se vidi šta se dešava kada je dete iznenada izloženo višim ili nižim nivoima zagađenja vazduha kao rezultat preseljenja na drugu kućnu adresu“, kaže Martine Vrijheid, šef Detinjstva. i grupa za istraživanje životne sredine u ISGlobal. „Ovo je ono što nazivamo prirodnim eksperimentom.“
U ovoj studiji, tim koji je predvodio Vrijheid iskoristio je dizajn studije prirodnog eksperimenta da proceni da li su promene u izloženosti zagađenju vazduha usled preseljenja u stambeni prostor povezane sa promenama indeksa telesne mase (BMI). Studija je obuhvatila 46.644 dece i adolescenata (uzrasta od 2 do 17 godina) koji su se jednom preselili između 2011. i 2018. godine i bili registrovani u primarnoj zdravstvenoj zaštiti u Kataloniji.
Istraživački tim je procenio godišnje nivoe NO 2 , PM 10 i PM 2,5 čestica u kući svakog učesnika, pre i posle selidbe. Težina i visina su rutinski mereni u centrima za primarnu negu i korišćeni su za izračunavanje BMI pre i 180 dana ili više nakon preseljenja.
Analiza pokazuje da je prelazak u područja sa većim zagađenjem vazduha povezan sa malim povećanjem BMI. To je važilo za sve zagađivače, a efekat je bio jači kod dece predškolskog i osnovnoškolskog uzrasta. Nasuprot tome, preseljenje u manje zagađena područja nije imalo značajan uticaj na BMI. „Ovo može biti zato što se čini da je smanjenje nivoa zagađenja vazduha manje relevantno za one koji su već bili izloženi visokim nivoima zagađenja“, kaže Sara Varkentin, istraživač ISGlobal-a i prvi autor studije.
Zanimljivo je da je preseljenje u područja sa sličnim nivoima zagađenja vazduha povezano sa smanjenjem BMI. „To bi moglo biti zato što su ove oblasti lakše prohodne ili imaju više igrališta za decu“, kaže Varkentin. To bi takođe moglo biti jednostavno povezano sa stresom kretanja. Suprotno nekim studijama u SAD, efekat zagađenja vazduha na težinu bio je nezavisan od socioekonomskog statusa.
Biološki mehanizmi koji povezuju zagađenje vazduha sa povećanjem telesne težine nisu u potpunosti shvaćeni, ali mogu uključivati oksidativni stres, upalu masnog tkiva, smanjeno uzimanje glukoze, hormonalni poremećaj, promene u metabolizmu ili smanjenu funkciju pluća. Više saobraćaja takođe može dovesti do promena u ponašanju kao što je manje izlaženja napolje, što može dovesti do povećanja težine.
Pošto se studija oslanjala na dostupne podatke registrovane u centrima za primarnu zdravstvenu zaštitu u Kataloniji, istraživači nisu bili u mogućnosti da ove promene ponašanja uključe u svoju analizu.
„Međutim, podaci koje su rutinski prikupljali radnici primarne zdravstvene zaštite omogućili su nam da izvedemo veoma veliki prirodni eksperiment na veoma velikom broju dece i adolescenata. Ova vrsta studije bi se mogla ponoviti u budućnosti kako bi se proučavao uticaj životne sredine na druge zdravstveni problemi“, kaže Talita Duarte-Salles, šef istraživačke grupe „Real world Epidemiology“ u IDIAP Jordi Golu.
„Naši nalazi sugerišu da preseljenje u područja sa višim nivoom zagađenja vazduha može dovesti do povećanja telesne težine kod male dece. Oni takođe pružaju dodatne dokaze za smanjenje nivoa zagađenja vazduha, pored drugih intervencija u zajednici, kako bi se sprečila gojaznost i prekomerna težina kod dece“, kaže Vrijheid.
Autori ističu da iako je veličina posmatranih asocijacija mala, uticaj na globalno javno zdravlje mogao bi biti veliki, s obzirom na to da 56% svetske populacije živi u urbanim, zagađenijim područjima.
Istraživanje je objavljeno u časopisu Environmental Pollution.
