Međunarodni istraživači iz Finske, Nemačke, Južne Afrike i Etiopije izveštavaju da je krčenje šuma tokom poslednje dve decenije izazvalo veće zagrevanje i porast nivoa oblaka od onog izazvanog klimatskim promenama, koje ugrožavaju biodiverzitet i snabdevanje vodom u afričkim planinskim šumama.
Montanske šume su često oblačne, vlažne, hladne i javljaju se na izolovanim planinama u Africi. Oni su bogati biodiverzitetom i deluju kao vodotornjevi tako što zadržavaju vodu iz magle i oblaka, obezbeđujući svežu vodu visokog kvaliteta za milione ljudi u nizinama Afrike.
U poslednje dve decenije, čak 18% afričkih planinskih šuma je izgubljeno usled krčenja šuma, što je dovelo do zagrevanja i povećanja nivoa oblaka dva puta više od onog izazvanog klimatskim promenama. Istraživanja pokazuju da je temperatura vazduha porasla za 1,4 °C, dok je nivo oblaka porastao za 230 metara tokom poslednjih 20 godina.
„To ima snažne posledice po vodne resurse i biodiverzitet“, komentariše prof. Dirk Zeus sa Univerziteta u Marburgu.
Studija je objavljena u časopisu Nature Communications.
Porast nivoa oblaka smanjuje prikupljanje vode, jer kada oblak dodirne krošnje šume, magla (voda) se taloži na površini biljaka i zemljišta. Ako je baza oblaka veća, ovaj fenomen se ne dešava, pojašnjava prof. Petri Pellikka, direktor Taita istraživačke stanice.
Ovaj fenomen takođe zahteva da se planinski vrhovi pošume jer se time povećava površina zemljišnog pokrivača, a u šumi se voda čuva u drveću i zemljištu bolje nego na otvorenim površinama.
Lokacije istraživanja su se nalazile u brdima Kenije, Tanzanije, Etiopije i Južne Afrike. Studija je bila jedan od rezultata istraživačke stanice Taita, koju Univerzitet u Helsinkiju održava u južnoj Keniji od 2009. Doprinos Univerziteta u Helsinkiju studiji je bio Laboratorija za posmatranje promena Zemlje na Odeljenju za geonauke i geografiju.
„U našim studijama na brdima Taita, izmereno je da godišnje u šumovitim planinskim vrhovima, 20% više vode pada na tlo u odnosu na otvorene površine. To je zbog magle koja se taloži na drveću, koja kaplje na zemlju u obliku kapljica. Ovo je dodatno uz padavine Ako oblaci ostanu viši i ne dodiruju šume, ova pojava se više ne dešava“, kaže Pelikka.
Mnogi mali šumoviti planinski vrhovi ostali su u brdima Taita. Najvažniji vodotornjevi u Keniji uključuju planinu Keniju, šumu Mau, planine Aberdare, planinu Elgon, brda Čerangani i planinu Kilimandžaro. Iako se planina Kilimandžaro nalazi u Tanzaniji, ona takođe obezbeđuje vodu kenijskoj strani.
„Oko najviše planine u Africi, Kilimandžara u Tanzaniji, 50% šume je izgubljeno od 1880. godine“, komentariše dr Andreas Hemp sa Univerziteta u Bajrojtu. Već 30 godina sprovodi istraživanja na Kilimandžaru.
Studija je takođe otkrila da zbog negativnog odnosa između temperature i nadmorske visine, uticaji zagrevanja usled krčenja šuma mogu da se smanjuju sa povećanjem nadmorske visine. Bez obzira na to, krčenje šuma velikih razmera (tj. gubitak pokrivača drveća koji prelazi 70% na površini od 1 km k 1 km) može nadoknaditi efekat hlađenja nadmorske visine i uporedivo zagrevanje može biti izazvano na višim nadmorskim visinama u afričkim planinskim šumama.
„Rezultati zahtevaju hitnu akciju jer seča planinskih šuma izazvana širenjem obradivih površina i sečom drveća predstavlja ozbiljnu pretnju biodiverzitetu i uslugama ekosistema, kao što je snabdevanje vodom u Africi“, kaže Temesgen Abera, gostujući naučnik sa Univerziteta u Helsinkiju i postdoktorski istraživač u Univerzitet Filips u Marburgu (Nemačka).
Studija je koristila pristup zasnovan na podacima zasnovan na satelitskim posmatranjima, podacima ponovne analize, kao i učenju ansambla, empirijskim metodama i nezavisnim merenjima temperature na licu mesta i visine baze oblaka za validaciju.
Istraživačka grupa uključivala je naučnike sa Univerziteta u Helsinkiju, Univerziteta u Marburgu i Univerziteta u Bajrojtu u Nemačkoj, Finskog meteorološkog instituta, Univerziteta Adis Abeba u Etiopiji i Severozapadnog univerziteta u Južnoj Africi. Istraživanje je bilo deo projekta ESSA (Omatranje Zemlje i sensing životne sredine za klimatski pametnu održivu transformaciju agropastoralnog ekosistema u istočnoj Africi).
