Antarktički kanjoni igraju ključnu ulogu u nestabilnosti ledenog pokrivača Istočnog Antarktika, jer olakšavaju prenošenje relativno tople vode (Circumpolar Deep Water) iz ambisalnih područja do epikontinentalnog pojasa i odatle do osnove ledenog pokrivača, tako doprinoseći njegovom topljenju.
Studija, koju je sproveo međunarodni tim istraživača na čelu sa Nacionalnim institutom za okeanografiju i primenjenu geofiziku (OGS), uključujući Univerzitet u Sautemptonu, naglašava otkriće sedimentnih tela unutar glavnih sistema kanjona koji predstavljaju geološki trag upornih struja na dnu. teče duž kanjona i prenosi toplotu okeana na antarktički kontinent.
Studija je objavljena u časopisu Nature Communications.
„Upad relativno tople vode na epikontinentalni pojas je široko prepoznat kao pretnja ledenom pokrivaču Antarktika“, komentariše Federika Donda, morski geolog u OGS Geofizičkom odeljenju i glavni autor članka. „Ograničavanje obima i dugoročne istrajnosti ovog fenomena je od suštinskog značaja za analizu potencijalnih odgovora ledenog pokrivača na globalno zagrevanje.“
Rad je bio fokusiran na glečere Totten i Ninnis, koji leže na ušću dvaju najvažnijih subglacijalnih karakteristika na istočnom Antarktiku: Aurora-Sabrina i Vilkes subglacijalnih basena.
„Analiza geofizičkih i okeanografskih podataka prikupljenih tokom italijansko-australijskog multidisciplinarnog krstarenja dovela je do otkrića sedimentnih tela u obliku kupole (nanosa sedimenata) širine nekoliko hiljada metara i debljine od 40 do 80 metara, čije unutrašnje i spoljašnje karakteristike ukazuju da su bila formirana od donjih struja usmerenih ka kontinentalnom pojasu“, nastavlja Donda.
„To potvrđuju okeanografski podaci dobijeni u jednom od kanjona kod glečera Toten, koji je zabeležio struje od oko 10 cm/s blizu morskog dna, na dubini od oko 3.500 metara. Ove struje su povezane sa okeanskom cirkulacijom koju karakteriše prisustvo velikih ciklonalnih vrtloga koji prenose različite vodene mase, uključujući tople vode Cirkumpolarne duboke vode.
„Južna komponenta ovih vrtloga prenosi se kroz kanjone, koji lokalno imaju reljef veći od 700 metara i stoga su poželjni putevi za prenos takvih vodenih masa ka kontinentu. Debljina sedimentnih tela identifikovanih unutar kanjona ukazuje da se okeanski prenos toplote nastavio najmanje poslednjih milion godina.“
„Do pre nekoliko godina smo mislili da je ledeni pokrivač istočnog Antarktika stabilan“, dodaje dr Alesandro Silvano sa Univerziteta Sautempton.
„Danas znamo ne samo da se neki istočnoantarktički glečeri tope, već smo zahvaljujući ovom radu otkrili i da postoje preferencijalni načini da tople vode uporno stignu do dva najveća glečera na Zemlji i otape ih odozdo.
Ledeni pokrivač istočnog Antarktika privlači sve veću pažnju u naučnom svetu jer bi njegovo otapanje, makar i samo delimično, moglo značajno da doprinese porastu nivoa mora. Zaista, podglacijalni baseni Aurora-Sabrina i Vilkes drže ekvivalent od preko 8 metara globalnog srednjeg porasta nivoa mora.
Rezultati ove studije naglašavaju ključnu ulogu podmorskih kanjona, koji su stoga ključne oblasti za razumevanje mehanizama povezanih sa topljenjem ledenog pokrivača u prošlosti i sadašnjosti, čime se doprinosi formulisanju predviđanja budućeg porasta nivoa mora.
Istraživačka aktivnost je uključivala Nacionalni institut za okeanografiju i primenjenu geofiziku—OGS, Univerzitet Sautempton, Rutgers, Državni univerzitet Nju Džersija, Univerzitet Kolgejt, Geoscience Australia, Sveruski naučno-istraživački institut za geologiju i mineralne resurse okeana, Državni univerzitet u Sankt Peterburgu, Univerzitet Tasmanije i Univerzitet Mackuarie.
