Tradicionalno, život i smrt se smatraju nepomirljivim suprotnostima, ali novo istraživanje otkriva postojanje „trećeg stanja“ koje dovodi u pitanje ovo shvatanje. Tim istraživača je otkrio da određene ćelije iz mrtvih organizama mogu da se transformišu u nove, višećelijske oblike života sa potpuno novim funkcijama, kada im se pruže odgovarajući uslovi. Ovo otkriće nudi fascinantne uvide u plastičnost ćelijskih sistema i preispituje konvencionalne definicije života i smrti.
Smrt se obično definiše kao nepovratan prekid funkcionisanja organizma kao celine. Međutim, u slučajevima poput donacije organa, pojedini organi, tkiva i ćelije mogu nastaviti da funkcionišu čak i nakon smrti organizma. Ovo istraživanje, koje je obuhvatilo različite naučne discipline, pokazuje kako određene ćelije, pod uticajem hranljivih materija, kiseonika, bioelektričnih i biohemijskih signala, mogu formirati nove organizme sa jedinstvenim karakteristikama i ponašanjima.
Jedan od najfascinantnijih primera ovog fenomena su ksenoboti – višećelijski organizmi nastali iz ćelija kože embriona mrtvih žaba. Iako su ove ćelije u svom izvornom obliku služile jednostavnoj svrsi u organizmu, u laboratorijskim uslovima one su se samostalno reorganizovale u nove oblike života sa složenim ponašanjima, kao što su navigacija i samoreplikacija. Ksenoboti koriste svoje cilije, male strukture nalik dlakama, za kretanje kroz okolinu, dok se u živom žabljem embrionu cilije obično koriste za pomeranje sluzi. Ovi organizmi su takođe pokazali sposobnost kinematičke samoreplikacije, što znači da mogu fizički replicirati svoju strukturu bez rasta, što ih razlikuje od uobičajenih procesa replikacije.
Slično tome, ljudske ćelije pluća mogu se samostalno organizovati u minijaturne višećelijske organizme nazvane antroboti, koji se mogu kretati, popravljati sami sebe, pa čak i regenerisati povređene neuronske ćelije u blizini. Antroboti se ponašaju i strukturirani su na potpuno nove načine, što ukazuje na značajnu plastičnost ćelijskih sistema. Ovi organizmi imaju ograničen životni vek, prirodno se razgrađujući nakon četiri do šest nedelja, čime se smanjuje rizik od nekontrolisanog rasta.
Otkrića ukazuju da smrt organizma može igrati aktivnu ulogu u transformaciji života. Naučnici su identifikovali nekoliko faktora koji utiču na to da li određene ćelije i tkiva mogu preživeti i funkcionisati nakon smrti organizma, uključujući uslove životne sredine, metaboličku aktivnost i tehnike očuvanja. Na primer, bele krvne ćelije kod ljudi mogu preživeti između 60 i 86 sati nakon smrti, dok ćelije skeletnih mišića kod miševa mogu da se obnove čak 14 dana post-mortem.
Metabolička aktivnost ćelija igra ključnu ulogu u njihovoj sposobnosti da prežive. Aktivne ćelije sa visokim energetskim zahtevima teže je održati u životu u poređenju sa ćelijama sa nižim energetskim potrebama. Tehnike kao što je krioprezervacija omogućavaju dugoročno očuvanje i funkcionisanje tkiva, što je od suštinskog značaja za medicinske primene poput transplantacije.
Naučnici takođe istražuju kako specijalizovani kanali i pumpe na membranama ćelija služe kao zamršena električna kola, omogućavajući ćelijama da komuniciraju i izvršavaju specifične funkcije. Ovo oblikuje strukturu organizama koje ćelije formiraju, otkrivajući nove potencijale za razvoj višećelijskih entiteta.
Iako je još uvek mnogo toga nepoznato, ova otkrića otvaraju vrata novim medicinskim tretmanima. Na primer, antroboti bi se mogli koristiti za ciljano dostavljanje lekova unutar ljudskog tela bez izazivanja imunološkog odgovora. Takođe, mogli bi se koristiti za tretmane poput razgradnje arterijskog plaka kod pacijenata sa aterosklerozom ili uklanjanja viška sluzi kod onih sa cističnom fibrozom.
Ovo „treće stanje“ postavlja temelj za dalja istraživanja i nove medicinske primene, pružajući uvid u fundamentalne mehanizme života i smrti. Bolje razumevanje načina na koji ćelije mogu da funkcionišu i metamorfoziraju nakon smrti obećava unapređenje personalizovane i preventivne medicine. Naučnici nastavljaju istraživanje ovog fenomena, istražujući kako različiti tipovi ćelija reaguju na smrt organizma i kakve implikacije to može imati za budućnost medicine.
