Parkinsonova bolest, drugi najčešći tip progresivne demencije posle Alchajmerove bolesti, pogađa skoro milion ljudi u SAD i oko 10 miliona ljudi širom sveta. Svake godine se u SAD dijagnostikuje blizu 90.000 novih slučajeva Parkinsonove bolesti.
U novoj studiji, Jeffrei Kordover, direktor ASU-Banner Centra za istraživanje neurodegenerativnih bolesti, i njegove kolege otkrivaju ključne uvide u napredovanje Parkinsonove bolesti, predstavljajući novu nadu za pacijente koji se bore sa teškim poremećajem.
Istraživanje naglašava ulogu kritičnog proteina zvanog tau u ranim stadijumima bolesti. Rezultati sugerišu da agregati tau proteina mogu ubrzati procese oštećenja neurona i karakteristike smrti bolesti.
Nalazi osporavaju konvencionalni pogled na patologiju Parkinsonove bolesti, koji se tipično fokusira na protein alfa-sinuklein kao klasično dijagnostičko obeležje bolesti. Nova studija ilustruje kako tau patologija može biti aktivno uključena u degeneraciju neurona koji proizvode dopamin u mozgu, nezavisno od alfa-sinukleina. Ovo otkriće bi moglo da pomeri fokus istraživanja, dijagnoze i lečenja Parkinsonove bolesti.
„Trenutno se veruje da je protein nazvan alfa-sinuklein glavni igrač u patogenezi Parkinsonove bolesti“, kaže Kordover, koji je takođe profesor na ASU-ovoj školi prirodnih nauka. „Ova studija naglašava da pogrešno savijeni tau može biti prvi igrač koji uzrokuje kardinalne motoričke simptome u bolesti.“
Rad je objavljen u časopisu Brain .
Progresija Parkinsonove bolesti uključuje različite faze, a vremenski okvir može značajno da varira među pojedincima. Tipični stadijumi Parkinsonove bolesti, kako ih navodi Parkinsonova fondacija, mogu pomoći pacijentima da razumeju promene kako se dešavaju.
Bolest utiče na ljude na različite načine i neće svi doživeti sve simptome ili ih doživeti istim redosledom ili intenzitetom. Neki mogu doživeti promene tokom 20 ili više godina; za druge, bolest brzo napreduje.
Na napredovanje bolesti utiče kombinacija genetskih i faktora sredine. Nakon dijagnoze, mnogi pojedinci imaju dobar odgovor na lekove kao što je levodopa, a ovaj optimalni vremenski okvir može trajati mnogo godina. Vremenom, međutim, često su potrebne modifikacije lekova, a simptomi se mogu intenzivirati.
Prevalencija Parkinsonove bolesti se udvostručila u poslednjih 25 godina, što može biti povezano sa rastom populacije, starenjem, genetskom predispozicijom, promenama u načinu života i zagađenjem životne sredine.
Tau protein se akumulira u dva regiona: supstancija nigra i putamen, oba dela bazalnih ganglija u mozgu. Substantia nigra je odgovorna za proizvodnju dopamina, koji je kritičan za modulaciju pokreta, kognitivnih izvršnih funkcija i emocionalne limbičke aktivnosti.
Putamen, komponenta dorzalnog striatuma, je uključen u pokretanje pokreta, selekciju i donošenje odluka, kao i učenje, pamćenje, jezik i emocije. Disfunkcija putamena može doprineti različitim poremećajima, posebno onima koji se odnose na motoričku funkciju.
Širok spektar fizičkih i mentalnih simptoma karakteriše Parkinsonovu bolest. To uključuje ritmički tremor, koji često počinje u udovima, kao što su šaka ili prsti; sporost kretanja, što može dovesti do poteškoća u obavljanju jednostavnih zadataka; ukočenost ili rigidnost mišića; i teškoće sa ravnotežom.
Pored ovih fizičkih simptoma, Parkinsonova bolest može izazvati i razne mentalne i emocionalne promene, uključujući depresiju i anksioznost, poremećaje spavanja, poteškoće sa pamćenjem, umor i emocionalne promene.
Naučnici su sproveli studiju koristeći postmortem moždano tkivo starijih osoba koje su iskusile različite stepene motoričkog oštećenja. Istraživanje je analiziralo moždana tkiva pojedinaca bez motoričkih deficita, blagih motoričkih deficita sa i bez Levijeve patologije u nigralnoj regiji mozga, kao i osoba sa klinički dijagnostikovanim Parkinsonovom bolešću.
Levijeva tela su abnormalni agregati proteina alfa-sinukleina koji se akumuliraju u mozgu i oni su obeležje nekoliko neurodegenerativnih poremećaja, uključujući Parkinsonovu bolest i demenciju sa Levijevim telima.
U slučaju Parkinsonove bolesti, Levijeva tela se prvenstveno nalaze u supstanciji nigra, regionu mozga koji je ključan za kontrolu pokreta, što dovodi do karakterističnih motoričkih simptoma kao što su rigidnost, drhtanje i bradikinezija (sporo kretanje).
Studija se fokusirala na grupu subjekata sa blagim motoričkim oštećenjima – koja nisu dovoljno izražena da bi se dijagnostikovala Parkinsonova bolest, ali ipak značajna. Deleći ove subjekte na osnovu prisustva ili odsustva α-sinukleina, istraživači su otkrili da je tau patologija zajednički imenitelj.
Istraživači su primetili da moždano tkivo povezano sa minimalnim motoričkim deficitom pokazuje slične akumulacije taua kao i one sa uznapredovalom Parkinsonovom bolešću, što sugeriše da se tau uloga javlja u ranoj fazi evolucije bolesti. Ovi nalazi otvaraju vrata ranijoj dijagnozi i intervenciji, potencijalno usporavajući ili menjajući napredovanje bolesti.
Istraživanje takođe baca svetlo na parkinsonizam, stanje koje oponaša simptome Parkinsonove bolesti, ali se razlikuje po svojim osnovnim mehanizmima. Studija sugeriše da je tau patologija u nigrostrijatalnom regionu mozga zajednička karakteristika, koja nudi novo sočivo kroz koje se mogu posmatrati i lečiti različiti oblici parkinsonizma.
Nalazi takođe naglašavaju potencijal ciljanja tau patologije kao terapijskog pristupa Parkinsonovoj bolesti. Pošto tau agregacija korelira sa motoričkim deficitima i degeneracijom regiona mozga koji proizvode dopamin, intervencije usmerene na smanjenje tau akumulacije mogu ponuditi novu nadu za promenu putanje bolesti.
