Istraživači Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu pronašli su više od 100 vrsta životinja u Resavskoj pećini, u blizini Despotovca, koja predstavlja spomenik prirode i jednu od najposećenijih turističkih atrakcija u Srbiji.
U pitanju su trogodišnja terenska istraživanja faune zglavkara Resavske pećine sprovedena od strane ekipe biologa, koju su činili prof. dr Srećko Ćurčić i dr Nikola Vesović.
Tom prilikom je u pećini zabeleženo 107 vrsta kopnenih zglavkara – 66 vrsta insekata, 27 vrsta paukolikih životinja, 11 vrsta stonoga i tri vrste rakova. Evidentirani su pripadnici sve tri ekološke kategorije kopnenih pećinskih stanovnika: troglobionti (pravi stanovnici pećina, sa adaptacijama na podzemni način života, četiri vrste), troglofili (mogu da žive u pećinama, ali su bez ikakvih posebnih prilagođenosti na život u takvim staništima – 16 vrsta) i troglokseni (u pećinama se javljaju povremeno – 87 vrsta).
Naučni rad sa rezultatima navedenih istraživanja objavljen je u istaknutom međunarodnom naučnom časopisu „Diversity“, a grupu autora činili su dr Nikola Vesović, dr Hristo Delčev, prof. dr Plamen Mitov, doc. dr Dragan Antić, dr Dalibor Stojanović, dr Dejan Stojanović, doc. dr Katarina Stojanović, dr Milenka Božanić, prof. dr Aleksandra Ignjatović-Ćupina i prof. dr Srećko Ćurčić, koji je i rukovodio biospeleološkim istraživanjima. Navedeni rad je objavljen u okviru posebne tematske sveske posvećene diverzitetu i taksonomiji podzemnih zglavkara, a čiji su urednici akademik Gordan Karaman i prof. dr Srećko Ćurčić.
Posebno biološko bogatstvo Resavske pećine predstavljaju pravi pećinski stanovnici – troglobionti. Postoje četiri takve vrste (sve su zglavkari): trčuljak Duvalius petrovici (u prevodu „Petrovićev duvalijus“), dvorepac Plusiocampa christiani, stonoga Serbosoma kucajense (u prevodu „kučajska serbozoma“) i pauk Centromerus serbicus (u prevodu „srpski centromerus“), od kojih su poslednje dve zakonom strogo zaštićene u Srbiji.
Duvalius petrovici, insekt nazvan u čast prof. dr Jovana Petrovića, prvog istraživača Resavske pećine, naseljava samo ovu pećinu (njen stenoendemit) i nigde se više ne može naći u svetu. Preostale tri troglobiontne vrste su takođe usko lokalizovane, a naseljavaju svega nekoliko pećinskih i jamskih lokaliteta u okviru karpato-balkanskog planinskog sistema u istočnoj Srbiji. Sve navedene vrste su sitne, slepe i depigmentisane. Većinom su predatori koji se hrane drugim sitnim životinjama u pećini, a jedino se stonoga S. kucajense hrani organskom materijom u raspadanju, navodi se u saopštenju autora naučnog rada u vezi sa istraživanjem u Resavskoj pećini.
Autori naučnog članka su utvrdili da su populacije svih evidentiranih vrsta zglavkara u Resavskoj pećini stabilne i brojne, što govori u prilog tome da turističke posete ne moraju negativno da utiču na raznovrsnost i brojnost zglavkara u pećini, odnosno ukazuje na odgovorno upravljanje ovim zaštićenim dobrom.
Zbog dobre istraženosti i postojanja velike osvetljene ulazne dvorane koja obiluje dostupnom hranom, Resavska pećina se odlikuje relativno bogatom podzemnom faunom zglavkara, naročito u poređenju sa drugim biospeleološki ispitanim pećinama i jamama u okruženju, kao i u odnosu na druge pećine u Srbiji koje su uređene za turističke posete.
Trenutno se nalazi na prvom mestu po podzemnom diverzitetu zglavkara u Srbiji sa 107 vrsta, a slede je Lazareva pećina sa 26, pećina Vernjikica i Hadži-Prodanova pećina sa po 15, kao i jama Golema Porica sa 10 vrsta. Većim brojem troglobionata u Srbiji se odlikuju jedino Lazareva pećina (sa devet vrsta) i njoj obližnja pećina Vernjikica (sa šest vrsta).
Fauna zglavkara Resavske pećine je sigurno i bogatija u odnosu na trenutno stanje. Nakon detaljnijih sezonskih istraživanja i obilaskom do sada neispitanih mikrostaništa, mogu se očekivati i nalazi vrsta koje do sada nisu bile evidentirane. Ako se tome pridodaju i ostale grupe životinja koje naseljavaju pećinu (slepi miševi, puževi, valjkasti i člankoviti crvi i dr.), može se zaključiti da je ukupna raznovrsnost faune Resavske pećine značajno veća, uz procenu da je nastanjuje oko 150 vrsta životinja.
