Mozgovi primata otkrivaju lica neverovatnom brzinom kroz novootkriveno kolo. Snimci mozga pokazuju da kada rezus makaki majmuni nešto primete u svom perifernom vidu, zamagljeni prikaz se kategorizuje kao lice ili predmet za manje od 40 milisekundi, čak i pre nego što se životinje okrenu da bi pravilno i detaljno pogledale. Ovaj brzi prenos informacija se dešava kroz evolutivno drevni ‘prečac’ poznat kao superiorni kolikulus, putujući od očiju do ranog dela vizuelnog korteksa i do srednjeg mozga. Ovao neuronsko kolo se razlikuje od dela mozga koji prepoznaje poznata lica, uključujući duže kolo koji prolazi kroz ‘mlađe’ delove vizuelnog korteksa primata.
Na primer, ljudski mozak može prepoznati poznata lica u centru svog vida oko 380 milisekundi nakon što su prvi put prikazana, što je oko 80 milisekundi brže nego što mogu otkriti nepoznato lice. Kraće kolo traje još manje vremena, ali može samo otkriti objekat nalik licu koji lebdi na periferiji.
Iako istraživači nisu sigurni da li neuroni u superiornom kolikulusu igraju istu ulogu kod ljudi kao kod makaka, poznato je da omogućavaju maloj deci da prate lica i reaguju na emocionalne podsticaje. „Ovaj novootkriveno kolo objašnjava kako smo u stanju brzo otkriti i pogledati lica, čak i ako se prvo pojavljuju u perifernom vidnom polju gde je vizuelna oštrina slaba,“ objašnjava neuro naučnik Ričard Krauzlis iz Nacionalnog instituta za zdravlje (NIH) SAD. „Ovao kolo bi mogao biti ono što reflektori koriste kako bi pomogli mozgu da nauči da prepoznaje pojedince i razume složene izraze lica, pomažući nam da steknemo važne veštine socijalne interakcije.“
U eksperimentima, istraživači iz NIH-a su skenirali mozgove dva makaka da vide koji neuroni su aktivirani kada su životinjama prikazane slike majmunskih lica, ljudskih lica, tela, ruku, voća ili povrća, ili predmeta koje je napravio čovek. Slike su postavljene tik izvan centralnog vidnog polja majmuna, tako da nisu mogle biti jasno viđene kroz poznata kola za prepoznavanje lica.
Na kraju, tim NIH-a je izbrojao 140 neurona superiornog kolikulusa koji su najjače reagovali na lica drugih majmuna na periferiji. Kada su rezultati kombinovani, tim je otkrio da oba majmuna mogu razlikovati lica od ne-lica samo 30 milisekundi nakon što je slika prikazana. Nakon 50 milisekundi, ova diskriminacija je dostigla tačnost od 80 procenata, a nakon 90 milisekundi, tačnost je dostigla vrhunac od 92 procenata. Nasuprot tome, superiorni kolikulus oba majmuna je razlikovao žive i nežive objekte sa samo 75 procenata tačnosti, otprilike 65 milisekundi nakon što je slika prikazana.
Sporiji odgovor na objekte sugeriše da su potrebna područja korteksa višeg reda kako bi se razumelo šta oči vide. Karakteristike koje izgledaju kao lice, s druge strane, zaobilaze tu dužu rutu i odmah aktiviraju neurone u srednjem mozgu. Ovi nalazi pomažu da se objasni zašto novorođenčad fiksiraju pogled na lica iako još nisu razvili ‘patchove lica’ u svom vizuelnom korteksu – skupove neurona posvećenih otkrivanju lica – ili jedinstvene šablone neurona koji kodiraju informacije za svako poznato lice.
Novootkriveno kolo takođe pomaže da se objasni zašto se neki primati orijentišu ka drugim licima brzinom koja se ne može objasniti njihovim neuronima za prepoznavanje lica, koji preduzimaju ‘sporiju, ali finiju diskriminaciju lica’. Istraživači iz NIH-a sada žele da istraže da li ovaj isto kolo za preferenciju lica postoji kod ljudi. „Verujemo da ovo kolo za preferenciju lica zapravo može podstaći razvoj naprednijih procesa prepoznavanja lica u mozgu,“ kaže Krauzlis. „Ako je tako, deficiti u ovoj preferenciji lica u superiornom kolikulusu mogu igrati ulogu u autizmu.“ Studija je objavljena u časopisu Neuron.
