Naučnici iz British Antarctic Survey (BAS) otkrili su da je malo verovatno da će se rekordno nizak nivo morskog leda oko Antarktika 2023. desiti bez uticaja klimatskih promena. Ovaj nizak je događaj jedan u 2000-godišnjoj bez klimatskih promena i četiri puta verovatniji pod njihovim posledicama. Rezultati su objavljeni (20. maja) u časopisu Geophisical Research Letters, u radu pod naslovom „CMIP6 modeli retko simuliraju antarktičke zimske anomalije morskog leda tako velike kao što su primećene 2023. godine“.
Godine 2023, led na Antarktiku dostigao je istorijski nizak nivo, sa preko 2 miliona kvadratnih kilometara manje leda nego inače tokom zime – što je otprilike deset puta veće od veličine UK. Ovo drastično smanjenje usledilo je nakon decenija stalnog rasta morskog leda do 2015. godine, što je nagli pad učinilo još iznenađujućim.
Koristeći veliki skup klimatskih podataka nazvan CMIP6, istraživači BAS-a su istražili ovaj gubitak morskog leda bez presedana. Oni su analizirali podatke iz 18 različitih klimatskih modela da bi razumeli verovatnoću tako značajnog smanjenja morskog leda i njegovu povezanost sa klimatskim promenama.
Vodeći autor Rejčel Dajmond objasnila je da, iako je ekstremno nizak morski led 2023. godine postao verovatniji klimatskim promenama, on se i dalje smatra veoma retkim prema modelima.
Ona kaže: „Ovo je prvi put da je ovaj veliki skup klimatskih modela upotrebljen da bi se otkrilo koliko je malo verovatan nizak morski led 2023. godine. Imamo samo četrdeset pet godina satelitskih merenja morskog leda, što izuzetno otežava proceniti promene u opsegu morskog leda. Ovde klimatski modeli dolaze na svoje.
„Prema modelima, rekordni minimalni obim morskog leda bio bi događaj jedan u 2.000 godina bez klimatskih promena. To nam govori da je događaj bio veoma ekstreman—sve manje od jednog u 100 je smatra izuzetno malo verovatnim“.
Kerolajn Holms, koautor studije, kaže: „Jake klimatske promene – tj. promene temperature koje već vidimo, i one koje se očekuju ako emisije nastave da brzo rastu – u modelima čine četiri puta verovatnijim da vidimo tako veliki pad obima morskog leda sugeriše da je ekstremno nizak nivo u 2023. bio verovatniji zbog klimatskih promena.
Istraživači su takođe koristili modele da vide koliko će se morski led verovatno oporaviti. Gledajući slične događaje u modelima, autori su otkrili da se nakon tako ekstremnog gubitka morskog leda ne vraća sav morski led oko Antarktika – čak ni nakon dvadeset godina. Ovo dodaje model dokaz postojećim opservacijskim dokazima da bi led na niskom moru u poslednjih nekoliko godina mogao signalizirati trajnu promenu režima u Južnom okeanu.
Louise Sime, koautor studije, kaže: „Uticaj morskog leda na Antarktiku koji bi ostao nizak više od 20 godina bio bi dubok, uključujući lokalno i globalno vreme i jedinstvene ekosisteme Južnog okeana – uključujući kitove i pingvine.
Satelitski zapisi antarktičkog morskog leda počeli su krajem 1978. godine, a od tada do 2015. godine, obim antarktičkog morskog leda se neznatno i stalno povećavao. U 2017, antarktički morski led dostigao je rekordno nizak nivo, a pratilo ga je nekoliko godina relativno malog obima morskog leda.
Postoji mnogo složenih faktora koji utiču na antarktički morski led, što otežava jasno razumevanje zašto je 2023. godina bila tako rekordna. Nedavne studije su istakle važnu ulogu okeanskih procesa i toplote uskladištene ispod površine, a možda su doprinele i tople temperature površine mora tokom prve polovine 2023. godine. Snažne varijacije vetrova od severa do juga i olujnih sistema takođe su odigrale ulogu.
Antarktički morski led je kritičan faktor u našem opštem razumevanju klimatskih promena. Formiranje morskog leda oko Antarktika deluje kao pokretač okeanskih struja i utiče na vremenske obrasce. Takođe štiti izložene ivice ledenih polica od talasa, ograničavajući doprinos Antarktika porastu nivoa mora. Morski led je takođe od vitalnog značaja za morski život — naučnici su poslednjih godina primetili katastrofalne neuspehe u razmnožavanju kolonija carskih pingvina zbog niskog morskog leda.
Studije poput ove su stoga kritične da bi se otkrilo kolika je verovatnoća brzih gubitaka morskog leda i da li će morski led verovatno ostati nizak u narednim decenijama.
