Nedavno je objavljena impresivna slika Marsa koja prikazuje intenzivnu aktivnost đavola prašine, vrtloga koji se kreću po površini planete. Ovi marsovski vrtlozi nastaju, putuju po tlu i nestaju pre nego što drugi preuzmu njihovo mesto.
Fotografija je zabeležena pomoću kamere HiRISE na NASA-inom Mars Reconnaissance Orbiteru u septembru 2022. godine i prikazuje deo kratera Haldejn, gde su đavoli prašine ostavili svoj trag na pejzažu.
Naučnici analiziraju tragove slike i brzinu kojom se prašina akumulira na Marsu, što im pomaže da dublje shvate atmosferske procese na planeti.
Mars, četvrta planeta od Sunca, poznata je kao „Crvena planeta“ zbog svoje karakteristične crvenkaste boje, posledice prisustva oksida gvožđa u njegovom tlu. Atmosfera Marsa je tanka i pretežno sastavljena od ugljen-dioksida, što doprinosi ekstremno hladnoj klimi sa prosečnom temperaturom od oko -60 °C.
Površina Marsa obuhvata ravničarske terene, vulkane poput Olimp Monsa, i impresivan sistem kanjona Valles Marineris. Geološki dokazi ukazuju na to da je Mars nekada imao tečnu vodu i gustu atmosferu, što nagoveštava mogućnost prethodnog postojanja života.
Atmosfera Marsa, pretežno sastavljena od ugljen-dioksida (oko 95%), takođe sadrži tragove azota, argona i kiseonika. Ova retka atmosfera ima svega 1% gustine Zemljine atmosfere i ne može podržati ljudski život bez značajne tehnološke podrške.
Iako tanka, atmosfera Marsa je aktivna, a jedan od zanimljivih fenomena su đavoli prašine. Ovi vrtložni stubovi prašine i vazduha funkcionišu na sličan način kao tornadi na Zemlji.
Đavoli prašine nastaju usled lokalnog zagrevanja površine koje uzrokuje brzo podizanje toplih vazdušnih masa, povlačeći čestice prašine u rotirajući stub. Njihova veličina može varirati od manjih, bezopasnih vrtloga do masivnih spirala širine kilometara koje mogu trajati satima.
Ovi meteorološki fenomeni su važni za naučnike jer doprinose redistribuciji prašine po površini Marsa, utiču na vremenske prilike, pa čak i na klimu planete.
Đavoli prašine na Marsu predstavljaju i saveznika i neprijatelja za letelice na površini Crvene planete; mogu taložiti i čistiti čestice prašine sa solarnih panela i drugih instrumenata. Rotirajuća priroda ovih vrtloga može podizati sitne čestice prašine, premeštajući ih preko površine Marsa i vremenom ih akumulirajući na različitim mestima.
Kada se nakupi na solarnim panelima, prašina može smanjiti efikasnost uređaja blokiranjem sunčeve svetlosti i smanjenjem izlazne snage. Ipak, jaki vetrovi ovih vrtložnih pojava mogu služiti kao čistači, uklanjajući prašinu sa panela.
Nedavno objavljena slika NASA JPL-a prikazuje đavole prašine duž površine Marsa. Astronomski timovi prate njihove tragove koji postepeno blede kako bi procenili brzinu taloženja prašine tokom vremena. Bolje razumevanje ovog fenomena pomaže u osmišljavanju zaštite budućih svemirskih misija.
