Pogled sa visine na južnoameričko poluostrvo Jukatan otkrio je drevnu ribolovnu mrežu stara 4.000 godina, smještenu u najvećoj močvarnoj regiji u Belizeu. Ova impresivna mreža kanala i jezera, koju su izgradili ljudi, rekonstruiše vodeni pejzaž koji neki istraživači opisuju kao ogromnu zamku za ribe, prostirući se na 42 kvadratna kilometra. Arheološka iskopavanja su pružila radiokarbonske datume kanala, sugerirajući da su bili u upotrebi već od 2000. godine pre nove ere do 200. godine nove ere.
Iako je Belize poznat kao dom najranijih naselja Maja, ove ribolovne zamke su izgrađene najmanje 700 godina prije nego što je ova civilizacija postala značajna u regiji. Antropolog Elenor Harison-Bak sa Univerziteta u Nju Hempširu ističe da su rani datumi kanala iznenadili istraživače, ukazujući na raniju izgradnju nego što se prvobitno pretpostavljalo.
Harison-Bak i njen tim arheologa tvrde da su ovi kanali deo prvog velikog praistorijskog ribolovnog sistema zabeleženog u Centralnoj Americi. Veruje se da su ih izgradile grupe lovaca-sakupljača-ribara kao odgovor na dužu sušu. Procenjuje se da su ove mreže nekada bile sposobne da snabdiju hranom do 15.000 ljudi tokom cele godine.
Ovi novi podaci podržavaju teoriju da je civilizacija Maja prvobitno bila zasnovana na ribljim resursima, a ne samo na poljoprivredi, kao što se ranije pretpostavljalo. Harison-Bak ističe da ova studija ukazuje na važnost vodenih resursa u razvoju civilizacija u ovom regionu.
Tim istraživača na Jukatanu koristi nove tehnologije, poput merenja iz vazduha, kako bi istraživali gustu vegetaciju i teško dostupna područja. Fokusiraju se na Utočište za divlje životinje Crooked Tree, koje je domaćin kontinuirane ljudske aktivnosti već gotovo 10.000 godina, kao i na nekoliko drugih lokacija u nizinama Maja.
Iako su ovi vodeni putevi nekada tumačeni kao sistemi za navodnjavanje polja, nedostatak polena kukuruza i drugih tragova poljoprivredne aktivnosti na ovim lokacijama dovode u pitanje tu pretpostavku. Struktura kanala podseća na pretkolumbijske ribolovne zamke u bolivijskom Amazonu.
S obzirom na cikluse poplava i suša u močvarama i lagunama Belizea, ovi kanali su igrali ključnu ulogu u upravljanju vodama i ribljim resursima. Lokalno stanovništvo i danas koristi ova jezera kao mesto gde se riba koncentriše tokom sušnih perioda. Međutim, veći deo ovog područja je zaštićen od aktivnosti ribolova, što dovodi do propadanja ribljih resursa tokom sušnih perioda.
Neki naučnici pretpostavljaju da je obilje hrane, poput ribe, bilo ključno za formiranje naselja lovaca-sakupljača oko važnih resursa. Očuvanje, sušenje i dimljenje velikih količina ribe godišnje imalo bi kapacitet da podrži sedentarno društvo koje živi u okolini Utočišta za divlje životinje Crooked Tree.
Zaključno, potrebna su daljnja istraživanja kako bi se potpuno razumela ova bogata istorija i značaj vodenih resursa za razvoj drevnih civilizacija. Nove spoznaje iz ove studije pružaju važan uvid u način života i ekonomsku osnovu drevnih zajednica koje su koristile vodene resurse kao ključne elemente njihovog opstanka.
