Istraživači sa Medicinskog fakulteta Univerziteta Kalifornije u San Dijegu bacili su novo svetlo na promene u metabolizmu koje se dešavaju između rođenja i pojave poremećaja iz autističnog spektra (ASD) kasnije u detinjstvu. Istraživači su otkrili da je mali broj biohemijskih puteva odgovoran za većinu ovih promena, što bi moglo pomoći da se informišu o novim strategijama za rano otkrivanje i prevenciju autizma.
„Pri rođenju, fizički izgled i ponašanje deteta koje će razviti autizam u narednih nekoliko godina ne razlikuju se od neurotipskog deteta. Zaista, u većini slučajeva sudbina deteta u pogledu autizma nije određena rođenjem, “ rekao je Robert Naviauk, MD, Ph.D., profesor na odeljenjima za medicinu, pedijatriju i patologiju na UC San Diego School of Medicine.
„Počinjemo da učimo o vladajućoj dinamici koja reguliše prelazak sa rizika na stvarnu pojavu prvih simptoma ASD-a. Rana dijagnoza otvara mogućnost rane intervencije i optimalnih ishoda.“
ASD je razvojni poremećaj koji karakterišu teškoće u socijalizaciji i komunikaciji, kao i ponavljajuća i/ili restriktivna ponašanja. Za većinu ljudi sa ASD-om, stanje je značajan invaliditet, sa samo 10-20% dece sa dijagnozom pre 5 godina starosti, sposobno da živi samostalno kao odrasli.
Iako je poznato da autizam ima jake genetske faktore rizika, postoje i faktori rizika životne sredine koji igraju ulogu u razvoju i ozbiljnosti ASD-a. Naviauk i drugi istraživači otkrivaju da je razvoj autizma vođen interakcijom ovih različitih faktora u realnom vremenu. Proučavajući razvojnu biologiju metabolizma i kako se on razlikuje kod autizma, pojavljuju se novi uvidi u ASD i drugim složenim razvojnim poremećajima.
„Ponašanje i metabolizam su povezani – ne možete ih razdvojiti“, dodao je Naviauk.
Da bi saznali više o ranim metaboličkim promenama koje se javljaju kod dece sa autizmom, istraživači su proučavali dve grupe dece. Jedna kohorta se sastojala od novorođene dece, kod kojih se autizam ne može otkriti. Drugu kohortu činila su petogodišnja deca, od kojih je nekima dijagnostikovan autizam.
Kada su uporedili metaboličke profile dece u kohorti kojoj je na kraju dijagnostikovan autizam sa onima koji su se neurotipično razvili, otkrili su upadljive razlike. Od 50 različitih biohemijskih puteva koje su istraživači istraživali, samo 14 je bilo odgovorno za 80% metaboličkog uticaja autizma.
Putevi koji su se najviše promenili su povezani sa odgovorom ćelije na opasnost, prirodnom i univerzalnom ćelijskom reakcijom na povredu ili metabolički stres. Telo ima biohemijske zaštitne mehanizme koji mogu da ugase reakciju ćelije na opasnost kada pretnja prođe, a Naviauk pretpostavlja da se autizam javlja kada se ove mere zaštite ne uspeju normalno razviti. Rezultat je povećana osetljivost na stimulanse iz okoline, a ovaj efekat doprinosi senzornoj osetljivosti i drugim simptomima povezanim sa autizmom.
„Metabolizam je jezik koji mozak, creva i imuni sistem koriste za komunikaciju, a autizam se javlja kada se komunikacija između ovih sistema promeni“, dodao je Naviauk.
Odgovor na opasnost od ćelija prvenstveno je regulisan adenozin trifosfatom (ATP), hemijskom energetskom valutom tela. Iako se ovi ATP-signalni putevi ne razvijaju normalno kod autizma, mogu se delimično obnoviti postojećim farmaceutskim lekovima. Godine 2017. Naviauk i njegov tim završili su rano kliničko testiranje suramina, jedinog leka odobrenog kod ljudi koji može da cilja ATP signalizaciju i koji se obično koristi za lečenje afričke bolesti spavanja.
Sada se istraživači nadaju da će otkrivanjem specifičnih puteva povezanih sa ATP-om koji su promenjeni kod autizma, njihov rad pomoći naučnicima da razviju više lekova koji ciljaju na ove puteve kako bi upravljali simptomima ASD-a.
„Suramin je samo jedan lek koji cilja na reakciju ćelija na opasnost“, rekao je on. „Sada kada pažljivo ispitujemo kako se metabolizam menja u ASD-u, mogli bismo biti na početku renesanse lekova koja će stvoriti nove opcije za lečenje koje nikada ranije nisu postojale.“
