Nedavna indijska misija Chandrayaan-3 pružila je podatke koji podržavaju hipotezu da je Mesec nekada bio prekriven okeanom rastopljenog kamenja. Naučnici iz ove misije su objavili nova otkrića u uglednom naučnom časopisu Priroda.
Događaj od 23. avgusta 2023. godine obeležen je uspešnim sletanjem landera po imenu Vikram na površinu Meseca. Nakon toga, rover po imenu Pragyan, smešten na Vikramu, krenuo je u istraživanje mesta sletanja.
Lokacija sletanja Vikrama bila je južnije nego bilo koje prethodno posetio sletni modul na Mesecu, pružajući naučnicima uvid u geologiju Meseca koja do tada nije bila istražena.
Pragyanova merenja otkrila su ujednačen sastav hemijskih elemenata u lunarnom tlu oko landera, koji je uglavnom bio sastavljen od feroan anortozita, tipa bele stene.
Poređenje hemijskog sastava regolita sa južnog pola Meseca sa uzorcima sa ekvatorijalnih lokacija, poput onih sakupljenih tokom misija Apolo 16 i Luna-20, sugerisalo je veliku sličnost u sastavu. Ovo podržava ideju da je postojao okean magme koji je prekrivao Mesec u njegovim ranim danima.
Pretpostavlja se da je Mesec nastao nakon sudara Mars-veličine planete sa Zemljom, pri čemu je izbačen materijal koji se kasnije spojio i formirao jedini prirodni satelit Zemlje. Ovaj lunarni okean magme verovatno je postojao nekoliko desetina ili stotina miliona godina nakon formiranja Meseca.
Postepeno hlađenje i kristalizacija okeana magme doveli su do stvaranja feroan anortozitnih stena koje čine osnovu mesečeve kore.
Geološki, smatra se da lunarna gorja predstavljaju delimično drevnu lunarnu koru. Misije poput Chandrayaan-3, Apollo 16 i Luna-20 sletele su u planinskim regionima, što je omogućilo poređenje i testiranje teorija o postojanju globalnog okeana tečnih stena na Mesecu.
Autori ističu da su merenja rovera pokazala ujednačenost sastava Mesečeve površine na maloj prostornoj razdaljini gde je rover radio.
Ova istraživanja su od suštinskog značaja za tumačenje podataka prikupljenih od strane satelita u orbiti oko Meseca. Konzistentnost između merenja rovera i prethodnih svemirskih misija poput Chandrayaan-1 i -2 pruža novo poverenje u orbitalne podatke.
Merenja rovera takođe su od velike važnosti za razumevanje lunarnih meteorita, fragmenata stena izbačenih u svemir tokom sudara na Mesecu. Ovi uzorci omogućavaju proučavanje regiona Meseca koji nisu bili posećeni tokom prethodnih misija.
Originalni model lunarne magmatske okeana prvi put je predložen nakon misije Apolo 11. Istraživači su primetili fragmente bele stene u tlu misije, što je sugerisalo na postojanje drevne mesečeve kore.
Daljnja istraživanja su razvila detaljnije modele koji objašnjavaju formiranje i modifikaciju lunarne kore vulkanskim aktivnostima i udarnim kraterima. Neki modeli predviđaju višeslojnu strukturu lunarne kore, sa feroan anortozitnim stenama na površini i magnezijumom bogatim stenama ispod.
Merenja iz ove studije ukazuju na prisustvo veće koncentracije određenih minerala u lunarnoj kori nego što su sugerisali originalni modeli. Autori pretpostavljaju da je otkriveni sastav mešavina materijala iz drevne lunarne kore i donjih slojeva stena bogatijih magnezijumom.
Ovi slojevi materijala verovatno su se pomešali tokom udara kratera na Mesecu, a mesto sletanja misije Chandrayaan-3 verovatno je prekriveno materijalom iz udarnog bazena Južni pol-Aitken, koji se smatra posledicom ogromnog udara u ranim fazama istorije Meseca.
