Iako dva ogromna ledena polja u Andima u Južnoj Americi pokrivaju približno 16.000 kvadratnih kilometara, što je područje otprilike ekvivalentno državi Tiringiji u Nemačkoj, o patagonskim ledenim poljima se ne zna mnogo. Tim koji predvodi Johanes Furst sa Geografskog instituta FAU pokušava da to promeni.
Koristeći najsavremenije metode i prilično oskudne podatke dostupne do danas, grupa je ponovo procenila zapreminu oba ledena polja na 5.351 kubni kilometar 2000. To bi značilo da dve ledene kape imaju četrdeset puta više leda nego svi glečeri u Evropski Alpi zajedno. Istraživači su objavili svoje nalaze u Communications Earth & Environment.
Patagonska ledena polja definitivno stavljaju evropske glečere u senku. Ovo postaje jasno ako se pogledaju njihove ogromne dimenzije: samo ledeno polje severne Patagonije dugačko je oko 120 kilometara, a na nekim mestima široko između 50 i 70 kilometara.
Ledeno polje u Južnoj Patagoniji je više od tri puta veće i prostire se na površini od približno 350 kilometara od severa ka jugu sa prosečnom širinom od 30 do 40 kilometara. U proseku, tamošnje ledene mase su debele više od 250 metara, što ih čini otprilike pet puta debljim od glečera u evropskim Alpima.
Ovo je povezano sa neobičnom i, ponekad, ekstremnom klimom. Slično kao u srednjoj Evropi, vetrovi u ovim regionima Južne Amerike često duvaju od zapada ka istoku i nose vlažan vazduh iz okeana u unutrašnjost. Odlučujuća razlika leži u Andima, koji se protežu od severa ka jugu u Južnoj Americi, sa nadmorskim visinama od manje od 3.000 metara na jugu i do 6.000 metara u suptropskim i tropskim regionima, terajući telo vlažnog vazduha koji dolazi iz Pacifik da se podigne.
Kako se vazduh hladi, on je u stanju da zadrži samo manje vlage i počinje da pada kiša ili sneg, u zavisnosti od nadmorske visine i doba godine.
Regioni između pacifičke obale i Anda često imaju više od 3.000 milimetara padavina godišnje. To znači da godišnje na svaki kvadratni metar zemlje padne 3.000 litara kiše, snega ili grada. Poređenja radi, gradovi kao što su Nirnberg i Minhen imaju samo relativno malo padavina, odnosno oko 550, odnosno 930 litara.
Zahvaljujući visokim nivoima padavina, retko naseljeno područje zapadno od Anda na jugu Čilea ima uglavnom hladnu klimu u kojoj raste bujna prašuma. Kiša pada iz oblaka na velikim nadmorskim visinama u planinama, a vetrovi donose relativno suv vazduh u oblastima istočno od Anda. Ovo je dovelo do još jednog slabo naseljenog područja, sa golim stepskim pejzažom koji se proteže na stotine kilometara.
Oba patagonska ledena polja se, dakle, nalaze u udaljenom delu sveta gde se prikuplja znatno manje klimatskih i geografskih podataka nego u centralnoj Evropi, na primer.
Pored toga, Argentina i Čile su već duže vreme u sporu oko tačnog položaja granice, a došli su u ćorsokak oko tačnog položaja ledenog polja u Južnoj Patagoniji, u suštini proglašavajući široke delove glečera za ničija zemlja i izuzetno otežava pristup. Ne samo to, to znači da je praktično nemoguće izvršiti geografska merenja na licu mesta.
Prirodni fenomen takođe ometa istraživanja u ovoj oblasti. Padavine se povećavaju sa svakim metrom da se vazduh diže na zapadnim padinama Anda. Dakle, sneg pada u ogromnim količinama na vrhovima i na oba patagonska ledena polja. „Međutim, ne znamo tačno koliko padavina tamo zaista padne“, objašnjava istraživač FAU Johanes Furst.
Velike količine snega koje padaju na ovim velikim visinama čine neizvodljivim rad meteorološke stanice na tako udaljenoj lokaciji. Bilo koja meteorološka stanica bi bila podložna oštećenjima od ogromnih količina snega koje padaju u regionu, a popravke bi se pokazale izuzetno teškim i dugotrajnim.
Niko sa sigurnošću ne može da zna da li tamo godišnje padne 10.000 ili čak 30.000 litara padavina po kvadratnom metru. „Spekuliše se da maksimalne snežne padavine iznose između 30 i 100 metara godišnje“, kaže Johanes Furst. „To su nezamislive količine.
Kako se led glečera formira tokom vremena od ovih masa snega, tačne brojke bi omogućile istraživačima da bolje razumeju procese. Jedno je sigurno: ogromne količine padavina su pouzdan i obilan izvor nadoknade za ledenu kapu, pri čemu se led koji ubrzo formira takođe pridružuje toku prema dolini.
Kao rezultat toga, glečeri koji dolaze iz patagonskih ledenih polja teku izuzetno brzo. Dok led u evropskim Alpima samo retko pokriva rastojanje od sto metara godišnje, većina glečera na patagonskim ledenim poljima kreće se brže od ovoga.
Mnogi od njih čak teku prema dolini brzinom većom od jednog kilometra godišnje, a neki čak dostižu brzinu od nekoliko kilometara godišnje. Osim u Patagoniji, zna se da takve brzine postižu samo glečeri Grenlanda i Antarktika — daleko najveći na svetu.
Prema studijama koje je sproveo Matijas Braun sa Instituta za geografiju pri FAU, klimatske promene znače da u proseku led na glečerima u patagonskim ledenim poljima svake godine postaje jedan metar manji. Ovo je gubitak leda u rekordnom obimu i još jedan dobar razlog da pažljivo pratite patagonska ledena polja i koristite najsavremenije naučne metode za njihovo ispitivanje.
To je upravo ono što je tim koji vodi FAU sada uradio u bliskoj saradnji sa čileanskim istraživačkim organizacijama. Grupa je uporedila postojeća, često oskudna merenja obavljena na licu mesta sa znatno grubljim satelitskim podacima. Na ovaj način su bili u mogućnosti da kalibrišu rezultate iz svemira, omogućavajući preciznije procene debljine leda u udaljenim regionima bez podataka uzetih na licu mesta.
Još jedna prednost metode je da istraživači mogu prikupiti podatke o tlu ispod leda. Shodno tome, oni mogu mnogo preciznije proceniti koliko brzo se može očekivati da će glečer nestati u budućnosti. Na primer, led možda krije udubljenje u zemlji.
Ako se glečer povuče, njegova otopljena voda može pretvoriti ovu udubinu u jezero. Sve dok su ova jezera u kontaktu sa ledom, relativno topla voda može napasti glečer odozdo. Ovo može dovesti do odvajanja većeg broja leda sa prednje strane leda i još više ubrzati povlačenje glečera.
Prema tome, glaciolozi FAU-a imaju dobre razloge za merenje patagonske ledene kape in situ. Oni lete iznad glečera helikopterom i pomoću radarskih snopova mere dubinu leda do nekoliko metara. Ovo dovodi do značajnog poboljšanja podataka dostupnih o ovom izuzetno dinamičnom ledu.
Ovakvi podaci su izuzetno važni za klimatska istraživanja, jer rastuće temperature uzrokuju da ledena polja Patagonije gube led alarmantnom brzinom. Kako svaki metar koji se vozi u automobilu na benzin ili dizel dovodi do jedne kocke šećera koja se topi na glečeru, Johanes Furst namerava da pomno prati ova ledena polja kako bi mogao da prati opasna dešavanja bliže nego što je to bilo moguće do sada.
