Novorazvijeni model predviđanja može biti u stanju da izračuna rizik od relapsa opijata među pojedincima u ranim fazama lečenja lekovima – već tri nedelje nakon terapije.
„Liječenje lijekovima za poremećaj upotrebe opioida, suprotno popularnom vjerovanju, vrlo je efikasno i vjerovatno će uspjeti ako pacijenti postignu rani uspjeh u liječenju“, kaže Šon Ks. Luo, MD, Ph.D., docent psihijatrije na koledžu Vagelos Univerziteta Kolumbija lekara i hirurga, koji je razvio model sa Danielom Feasterom, doktorom nauka, sa Univerziteta u Majamiju.
Model, zasnovan na podacima od 2.199 odraslih osoba uključenih u klinička ispitivanja lekova za upotrebu opioida, procenjuje u prvih nekoliko nedelja lečenja verovatnoću da će se pacijent vratiti korišćenju opioida pre kraja 12-nedeljnog programa lečenja.
Tačnije, za pacijente kojima je propisan buprenorfin, brzo bi se moglo razmotriti povećanje doze oralne formulacije ili prelazak na formulaciju za injekcije sa produženim oslobađanjem. Lekari takođe treba da procene pacijente sa visokim rizikom od relapsa zbog drugih faktora na koje treba obratiti pažnju, kao što su psihijatrijski poremećaji koji se istovremeno javljaju.
Da bi proširio alate razvijene iz ovog projekta, tim je napravio veb portal (www.oudriskscore.org) koji omogućava kliničarima da procene rizik od recidiva svojih pacijenata.
Iako lekari mogu da modifikuju tretman za pacijente sa visokim rizikom od relapsa, nisu sprovedene studije koje bi odredile optimalne strategije. „Potrebna su nam nova klinička ispitivanja koja testiraju različite modifikacije tretmana među visokorizičnim pojedincima“, kaže Luo.
Takođe je potrebno više dugoročnih podataka o praćenju da bi se procenilo vreme i verovatnoća relapsa nakon 12-nedeljne faze lečenja.
Lekovi metadon, buprenorfin i naltrekson sa produženim oslobađanjem su efikasni za mnoge pacijente, ali mnogi pacijenti se vraćaju upotrebi opioida tokom 12-nedeljnog programa lečenja.
Kada leče hronična stanja, lekari često koriste ocene rizika da predvide verovatnoću budućih zdravstvenih događaja i koriste te rezultate za usmeravanje lečenja. Ali takav rezultat rizika nije dostupan za lečenje poremećaja upotrebe opioida.
„Kada pacijent dođe do recidiva i odustane od terapije lekovima, on je u opasnosti, uključujući rizik od predoziranja, i može biti teško locirati i ponovo angažovati“, kaže psihijatar iz Kolumbije Edvard Nunes, MD, koji je vodio novu studiju. „Ako lekari u prvih nekoliko nedelja lečenja znaju ko je u opasnosti, mogu da reaguju rano i nadamo se da će sprečiti nevolje.
Da bi napravili prediktor koji procenjuje rizik pacijenta da se vrati na upotrebu droga, istraživači su primenili tehnike mašinskog učenja na podatke iz prethodnih kliničkih ispitivanja koja su testirala tri leka za poremećaj upotrebe opioida. Metoda nazvana LASSO automatski je konstruisala prediktivne modele koristeći najinformativnije karakteristike pacijenata. Modeli su zatim testirani na nezavisnom podskupu za validaciju harmonizovanog skupa podataka da bi se procenile performanse modela.
Koristeći podatke o pacijentima dostupnim na početku lečenja, najbolji model je imao učinak od oko 70%. Performanse modela su se značajno poboljšale kada su uključeni rezultati testova na lekove u urinu u prve tri nedelje lečenja.
Kada se uključe rezultati testova na lekove u urinu, model predviđa da pacijenti bez pozitivnih ili propuštenih testova na lekove u prve tri nedelje imaju 13% rizika da se vrate u upotrebu, dok oni sa tri pozitivna ili propuštena testa imaju 85% rizik od vratiti u upotrebu.
„Naš model sada pruža kliničarima način da kvantifikuju pacijentov rizik od relapsa u ranoj fazi lečenja i mogu se razmotriti modifikacije lečenja“, kaže Luo. „Doze lekova se mogu povećati i češće praćenje i opcije psihoterapije uvesti za pacijente sa većim rizikom.“
Studija pod nazivom „Predviđanje rizika povratka upotrebe tokom lečenja poremećaja upotrebe opioida na individualnom nivou“ objavljena je u JAMA Psihijatrija 4. oktobra.
