Većina nas je upoznata sa zarazom zevanja, što je čin spontanog zevanja kada neko u blizini zeva, često ali ne uvek čujno. Za ljude, zevanje može proizaći iz umora ili dosade, a bilo da vidite ili čujete da neko drugi zeva može da izazove lančanu reakciju.
Mnoge životinjske vrste takođe zevaju kada su umorne, a poznato je da se zaraza zevanjem javlja među različitim društvenim životinjama, uključujući određene majmune, majmune, lemure, svinje, vukove, domaće pse, lavove, pegave hijene i još mnogo toga. Ali osim ljudi, poznato je da samo jedna vrsta — gelada (Theropithecus gelada), vrsta majmuna Starog sveta — zeva.
Ranije studije su istraživale zarazu zevanjem unutar i između različitih vrsta; na primer, neki radovi su pokazali da će psi zevati kao odgovor na zvuk ljudskog zevanja. Ali do danas nije bilo poznatih studija o intraspecifičnoj zvučno izazvanoj zarazi zevanjem kod neljudskih vrsta.
Sada je istraživački tim iz Francuske i Italije posebno proučavao kako zvuk zevanja gelade utiče na njihove osobe. Rad tima je objavljen u Naučnim izveštajima.
Gelade, takođe poznate kao majmuni krvarećeg srca, endemski su za Etiopiju. Oni žive u društvima na više nivoa koja uključuju jedinice, timove, bendove i zajednice. Ključne jedinice uključuju jednog odraslog muškarca koji se razmnožava sa više odraslih ženki, njihovim mladima i najmanje jednim mužjakom sledbenikom; ili samo mladi odrasli i adolescenti muškarci koji više ne žive u okviru svojih rodnih jedinica.
Slično kao i ljudi, gelade uživaju u bogatoj i složenoj glasovnoj komunikaciji. Prema novoj studiji, „sličan evolucioni društveni pejzaž, sa sličnim izazovima (na primer, potreba za grupnom koordinacijom sa subjektima koji nisu uvek u vizuelnom kontaktu), zaista je verovatno doveo do pojave multimodalne komunikacije kod obe vrste.
Postojeća otkrića pokazuju da gelade koje zevaju, uglavnom mužjaci, emituju glasan zvuk koji ne nastaje samo udisanjem i izdisajem. Dok su istraživači koji stoje iza ove studije znali da vizuelno zasnovana zaraza zevanjem može da utiče na gelade, želeli su da saznaju da li bi zvuk zevanja bez vizuelnog znaka rezultirao sličnim efektom.
Istraživači su pretpostavili da je – kao i kod ljudi – kako je evoluirala, vokalizacija zevanja među geladama mogla dovesti do mogućnosti zaraze zevanjem među subjektima koji nisu mogli da se vide; i štaviše, da bi se svaka takva zaraza zevanja zasnovana na vokalizaciji prilagodila u skladu sa uočenom društvenom vrednošću zvuka koji aktivira.
Da bi testirali ove hipoteze, sproveli su studiju u nemačkom NaturZoo Rheineu, gde se nalazi kolonija od 106 gelada, najveća kolonija u zatočeništvu na svetu. Tamo životinje žive u pet osnovnih jedinica (četiri jedinice sa jednim mužjakom i jedna jedinica samo za muškarce) unutar dva susedna ograđena prostora, podeljena jezercem, koji obuhvataju unutrašnje i spoljašnje površine kroz koje gelade mogu slobodno da lutaju. Životinje u svakom ograđenom prostoru mogu da vide i čuju one u susednom ograđenom prostoru, ali ne mogu da ostvare fizički kontakt sa njima.
Među svim jedinicama, istraživači su nasumično odabrali 33 test subjekta (7 muškaraca, 26 žena; 21 iz jednog kućišta i 12 iz drugog) za eksperimente reprodukcije, sprovedene na otvorenom. Odabrani su samo odrasli, jer se zaraza zevanja kod gelada pojavila samo kod odraslih.
Pošto zvučno zevanje dolazi uglavnom od muškaraca, istraživači su prvo snimili muške zvukove zevanja (koji mogu pomoći u promovisanju grupne koordinacije, prema studiji iz 2021. godine) kao test vokalizacije i parove muškog afilijativnog gunđanja kao kontrolne vokalizacije. Zatim su, kontrolišući više zbunjujućih faktora, puštali zvukove ispitanicima u različitim uslovima i posmatrali njihove reakcije. Nijedan od muškaraca čiji su zvuci zevanja korišćeni kao test vokalizacija nije testiran sopstvenim glasovnim snimcima.
Naročito, nalazi su pokazali da među geladama postoji zaraza zehanjem izazvana zvukom. Ovo ih čini jedinom vrstom osim ljudi koja je doživela ovaj fenomen. Napisavši da „[sam] zvuk zevanja može da izazove zarazno zevanje kod gelada“, istraživači primećuju da je u poređenju sa kontrolnim gunđanjem, zvučno zevanje izazvalo više zevanja, veće šanse za zevanje i slične nivoe zaraznosti kod oba muškarca. i žene.
Istraživači takođe potvrđuju da su ispitanici češće zevali kao reakcija na zvučno zevanje koje su napravili pojedinci iz njihove grupe, što ukazuje na to da bi članstvo u grupi moglo biti faktor zaraze zvučnim zevanjem.
Iako u ovoj oblasti ima još toga da se istraži, tim veruje da bi zaraza zevanjem izazvana zvukom mogla da služi društvenoj svrsi i kod ljudi i kod gelada.
Oni pišu: „S obzirom na značaj zevanja u grupnoj sinhronizaciji, adaptivna vrednost slušnog IC [zaraza zevanjem] može biti povezana sa potrebom da pojedinci održavaju akustični kontakt kada vizuelni kontakt nije moguć, što ovo čini posebno relevantnim u društvima koja karakterišu modularnost i fleksibilnost i u vrstama sa tako bogatim komunikativnim repertoarima“.
