U periodu kada ljudske aktivnosti prete uništenju ekosistema širom sveta, istrebljenje bizona na severnoameričkom zapadu u 19. veku predstavlja jedno od najsvetlijih primera drastičnih ekoloških promena izazvanih ljudskim delovanjem. Danas, dok svedočimo neviđenom izumiranju vrsta zbog klimatskih promena i ljudske eksploatacije prirodnih resursa, istrebljenje bizona postaje važan podsetnik na to kako su ljudski odnosi prema prirodi i životinjama oblikovali prošlost i nastavili uticati na budućnost.
Najpoznatija fotografija koja ilustruje ovaj gubitak vrste je ona koja prikazuje ogromnu gomilu kostiju bizona. Snimljena 1892. godine u Rougevilleu, Michigan, slika prikazuje dva muškarca u odelima kako ponosno poziraju ispred gomile lobanja američkog bizona, što je postala ikona istrebljenja ove vrste. Kosti bizona, koje su nekada činile milijunska stada koja su kretala po američkim prerijama, sada su predstavljale proizvodnu robu koja se slala u fabrike, pretvarajući ih u đubrivo, lepak, a kasnije i u predmete kao što su koštani porculan.
U 18. veku, Severna Amerika bila je dom za između 30 i 60 miliona bizona, životinja koje su imale ključnu ulogu u ekosistemu prerija. Bizoni su bili esencijalni za mnoge druge vrste – od insekata koji su živeli u njihovim izmetima, do ptica i kornjača koje su se hranile tim insektima, kao i brojnim drugim organizmima koji su zavisili od njihove prisutnosti. Njihovo kretanje i ispaša oblikovali su pejzaž, stvarajući specifična staništa koja su omogućila život mnogim drugim vrstama. Međutim, dolaskom evropskih kolonista, lovaca i komercijalnog interesa, ovo stado je doživelo dramatičan pad.
Između 1850. i 1870-ih, usled pojačanog lova i vladinih kampanja koje su imale za cilj uništenje domorodačkih kultura, broj bizona je smanjen sa milijuna na samo nekoliko stotina. Ova nagla promena u ekosistemu nije samo uništila vrstu, već i ekološke procese koji su omogućili život drugim vrstama i, naročito, autohtonim narodima. Za mnoge domorodačke zajednice, bizon nije bio samo izvor hrane, već je predstavljao i temelj njihove kulture i načina života.
Kroz prizmu fotografije „planine lobanja bizona“, možemo uočiti duboko ukorenjene odnose između ljudi, prirode i ekonomske eksploatacije. Dok su ljudi iz Rougevillea pozirali ispred ogromne gomile lobanja, njihovo ponašanje i njihovo prisustvo simbolizovali su komercijalnu eksploataciju, koja je bizone pretvorila u robu, u predmete trgovine. Kosti bizona su sakupljane sa čitavog kontinenta i slane na istok gde su se prerađivale u industrijske proizvode.
Ova fotografija nije samo slika uništenja ekosistema, već i simbol kolonijalnih odnosa prema prirodi. Bizoni su postali deo tržišta koje je, uz pomoć industrijske infrastrukture kao što su železnice i fabrike, omogućilo naseljenicima da eksploatišu prirodu u ogromnim razmerama. To je bio deo šireg kolonijalnog kapitalizma koji je stvorio infrastrukture usmerene na ekstrakciju i potrošnju, a čije posledice i danas osećamo u obliku gubitka biodiverziteta i narušavanja ekološke ravnoteže.
Autohtoni narodi su, međutim, razvili mnogo dublje i međusobno povezane odnose sa bizonima, koji su bili više od izvora hrane. Život bizona je bio integralni deo njihove kulture, duhovnosti i organizacije. Mnogi domorodački naučnici i aktivisti govore o vezi između bizona i njihovih naroda, pa tako, u okviru „Ugovora o bizonima“ iz 2014. godine, bizon se opisuje kao rođak, deo identiteta i duhovnosti domorodačkih zajednica. Ove zajednice vide istrebljenje bizona kao oblik genocida, koji je prekinuo međusobne odnose i tradicije, uništavajući kulturni i ekološki sklad.
Istraživači poput Kri Kira Ladner i filmski stvaralac Taša Habard dokumentovali su priče o gubitku bizona i njegovim dubokim emocionalnim i kulturnim posledicama za domorodačke narode. Ove zajednice oplakuju gubitak bizona kao simbol odnosa, a ne samo gubitka vrste. Ova traumatizovana istorija sada je oblikovana u narativima koji se bave pokušajem oživljavanja divljeg bizona kroz projekte očuvanja.
Danas, nakon više od jednog veka od masovnog istrebljenja, u Severnoj Americi preostalo je oko 31.000 divljih bizona, koji uglavnom žive u specijalizovanim rezervatima. Iako je vrsta sada klasifikovana kao „skoro ugrožena“ na Crvenoj listi Međunarodne unije za očuvanje prirode, postoji nade da će projekti očuvanja, poput Ugovora o bizonima, omogućiti oporavak ove vrste.
Međutim, ono što ova fotografija jasno pokazuje jeste da istrebljenje bizona nije bilo samo ekološki gubitak, već i radikalna promena u odnosima između ljudi i prirode, koja je oblikovala istoriju Severne Amerike. Fotografija kostiju bizona, uz sve svoje simbolike uništenja, poziva nas da prepoznamo kako su ekološke, kulturne i ekonomske promene povezane, te kako današnje globalno izumiranje vrsta ima duboke istorijske korene koje moramo razumeti kako bismo krenuli ka održivijoj budućnosti.
