Pre približno 5,5 miliona godina, gotovo tri četvrtine Sredozemnog mora nestalo je u vazduhu, a nedavna istraživanja pomažu u objašnjavanju uzroka ovog događaja, poznatog kao Mesinska kriza slanosti (MSC). Ekstremno isparavanje dogodilo se u dve faze, prema međunarodnom istraživačkom timu. Analizom izotopa hlora u solima na dnu mora, kao i korišćenjem numeričkih modela i simulacija, istraživači su uspeli da rekonstruišu kada, gde i kako je izgubljeno 70% vode u Sredozemnom moru.
Prva faza obuhvatila je 35.000 godina ograničenog protoka vode između Sredozemnog mora i Atlantskog okeana preko današnjeg Gibraltarskog moreuza. Nedostatak sveže vode ubrzao je taloženje soli i isparavanje vode u Sredozemnom moru. U drugoj fazi, tokom narednih 10.000 godina, Sredozemno more je bilo potpuno izolovano, što je ubrzalo ceo proces.
Naučnici, predvođeni istraživačem zemaljskog sistema Đovanijem Aloizijem iz francuskog Nacionalnog centra za naučna istraživanja (CNRS), otkrili su da bi nivo vode u nekim delovima opao čak za 2,1 kilometar. Kako se voda povlačila u drugoj fazi, podvodni greben preko Sicilijskog moreuza bi postao izložen, razdvajajući Sredozemno more na dva dela i formirajući kopneni most između Afrike i Evrope. To je rezultiralo bržim stopama isparavanja u istočnom Mediteranu, gde bi bio najveći pad nivoa mora, a većina naslaga soli pronađena je u obe faze.
Naučnici su dugo raspravljali o nastanku MSC i da li se to desilo kada je Mediteran bio potpuno odsečen od Atlantika. Nova studija ukazuje da su obe škole mišljenja u pravu – da je to bio dvofazni proces. Istraživači ne ulaze duboko u razloge zašto je Mediteran postao izolovan, ali kasni miocen je bio period intenzivne tektonske aktivnosti. Sam MSC bi izazvao dodatne poremećaje, povećavajući pritisak na površinsku koru i dovodeći do sušenja okolnih područja.
Danas je Gibraltarski moreuz mnogo širi i dublji nego što je bio tokom prve faze MSC. Procenjuje se da bi danas nivo mora u Mediteranu opadao za oko pola metra svake godine da nije veze sa Atlantskim okeanom. Zanclean poplava je preokrenula efekte MSC-a, ali nova studija pruža važan uvid ne samo u Sredozemno more već i u promene u čitavom regionu tokom ovog istorijskog perioda formiranja.
„Naši rezultati imaju šire implikacije na biološku, geološku i klimatsku evoluciju Mediterana i šire“, navode istraživači. Istraživanje je objavljeno u časopisu Nature Communications.
