Tim iz fondacije Champalimaud (CF) identifikovao je ključno neuronsko kolo za seksualno odbacivanje kod ženki sisara, otkrivajući skup moždanih ćelija koje su presudne za određivanje da li će ženka prihvatiti ili odbiti pokušaje parenja u skladu sa svojim reproduktivnim ciklusom. Njihova istraživanja, objavljena u časopisu Neuron, pružaju dublje razumevanje o tome kako mozak reguliše društveno i reproduktivno ponašanje.
Ženke sisara, poput glodara, prihvataju muške pokušaje parenja samo tokom perioda plodnosti, dok aktivno odbijaju mužjake van tog vremenskog prozora. Iako su regioni mozga koji upravljaju seksualnom prijemčivošću dobro istraženi, mehanizmi iza aktivnog odbacivanja su manje poznati.
Susana Lima, viši autor i šef Neuroetološke laboratorije u CF, ističe da je seksualno odbacivanje zapravo aktivno ponašanje, gde ženke pokazuju odbrambene akcije poput bežanja, udaranja ili boksa prema mužjacima. Fokus njihovog istraživanja bio je na ventromedijalnom hipotalamusu (VMH), evolutivno starom delu mozga koji kontroliše društveno i seksualno ponašanje kod različitih vrsta, uključujući i ljude.
Tim je posebno istraživao prednji deo VMH, manje istraženo područje, i usredsredio se na ćelije koje reaguju na hormon progesteron, značajan tokom reproduktivnog ciklusa. Njihova istraživanja su pokazala da ovi neuroni igraju ključnu ulogu u prebacivanju mozga između prihvatanja i odbijanja tokom reproduktivnog ciklusa.
Korišćenjem naprednih tehnika poput fotometrije vlakana, istraživači su pratili aktivnost ovih neurona osetljivih na progesteron kod receptivnih i nereceptivnih ženki miševa tokom interakcije sa mužjacima. Rezultati su pokazali da su prednji VMH neuroni bili veoma aktivni kod nereceptivnih ženki, dok su bili znatno manje aktivni kod receptivnih.
Ovi neuroni u prednjem VMH deluju kao „čuvari vrata“ za seksualno odbacivanje, postajući veoma aktivni kada je ženka van svog plodnog prozora, što dovodi do odbijanja mužjaka. Međutim, tokom plodne faze, njihova aktivnost se smanjuje, omogućavajući parenje.
Daljim istraživanjem elektrofiziologije, tim je otkrio da neuroni koji reaguju na progesteron u prednjem VMH primaju različite signale u zavisnosti od reproduktivnog stanja ženke. Ovi nalazi sugerišu da ovi neuroni igraju važnu ulogu u seksualnom odbacivanju, pružajući mozgu „dva dugmeta“ za podešavanje ponašanja u skladu sa reproduktivnim stanjem.
Basma Husain ističe da ovaj dualni sistem dodaje fleksibilnost u regulaciju seksualnog ponašanja, omogućavajući nijansiranija i dinamičnija ponašanja kod ženki. Ovi nalazi su u skladu sa nedavnim istraživanjima koja ukazuju da neuroni u zadnjem delu VMH prolaze kroz slične promene zavisne od ciklusa, ali u suprotnom smeru.
Zaključak istraživanja je da unutrašnje ožičenje mozga igra ključnu ulogu u regulaciji društvenog ponašanja, od seksualnog ponašanja do agresije. Nastavak istraživanja u ovom smeru može doneti dublje razumevanje o tome kako neuronski mehanizmi i unutrašnja stanja oblikuju složene društvene interakcije.
