Nedavno objavljeno istraživanje otkriva da mnoge egzoplanete koje se nalaze u „naseljivim zonama“ oko svojih zvezda možda nisu toliko stabilne za razvoj i održanje života kao što se ranije mislilo. Istraživački tim sa Univerziteta Visva-Bharati u Indiji, predvođen Tisiaguptom Pine, analizirao je pretnje koje dolaze od zvezdanih eksplozija i bliskih zvezdanih preleta u lokalnom zvezdanom okruženju. Rad pod nazivom „Okruženje egzoplanetarnih sistema u zoni 10 kom: Procena pretnje od zvezdanih susreta i supernova“, objavljen u The Astronomical Journal, ukazuje da bi egzoplanete u potencijalno naseljivim zonama mogle biti podložne razornim uticajima supernova i gravitacionim poremećajima koje izazivaju bliski prolazi drugih zvezda.
Naseljiva zona definiše se kao oblast oko zvezde u kojoj planete mogu imati tečnu vodu na površini, što se smatra osnovnim preduslovom za život. Ipak, naučnici sve više shvataju da samo postojanje u naseljivoj zoni ne garantuje da egzoplanete imaju stabilne uslove za održavanje života. Eksterni faktori, poput zvezdanih susreta i supernova, mogu drastično uticati na dugovečnost nastanjivih uslova. Na primer, u slučaju supernova – eksplozija masivnih zvezda – radijacija i visokootporne čestice mogu uništiti planetarnu atmosferu, uzrokujući potencijalno fatalne uslove za biološki život. Osim toga, bliski prolazi zvezda mogu destabilizovati orbite planeta, čak ih izbacujući iz naseljive zone.
Istraživački tim analizirao je zvezdane sisteme u okruženju od 10 parseka (oko 32,6 svetlosnih godina) oko 84 egzoplanetarna sistema. Koristili su dve nove metrike, indeks sličnosti Suncu (SSI) i indeks sličnosti susedstva (NSI), kako bi uporedili karakteristike tih sistema sa našim Sunčevim sistemom i utvrdili rizik po egzoplanete koje se nalaze u njihovim naseljivim zonama. Na osnovu ovih parametara, identifikovali su egzoplanete koje su izložene najvećim pretnjama u zvezdanim okruženjima sličnim našem. Na primer, sistem TOI-1227 i HD 48265 sadrže masivne zvezde koje bi mogle eksplodirati kao supernove i tako uništiti životne uslove na planetama u njihovim zonama pogodnim za život. Još jedan sistem, HD 165155, nalazi se u opasnosti od učestalih zvezdanih susreta, što bi moglo izazvati nestabilnosti u orbitama planeta u ovoj zoni.
Pine i njen tim zaključuju da je dugoročna naseljivost planeta van našeg Sunčevog sistema složena i zavisi od mnogo više faktora od same prisutnosti u naseljivoj zoni. Visoka gustina zvezda u bliskim zvezdanim klasterima, uz česte eksplozije supernova, može značajno smanjiti šanse za održiv život u ovakvim sistemima. Istraživanje ukazuje i na mogućnost da mnoge „naseljive“ planete u kosmosu zapravo prolaze kroz faze tokom kojih imaju uslove za život, ali ih ne mogu dugo održati zbog nepredvidivih zvezdanih događaja. Ovi nalazi dodatno komplikaju potragu za vanzemaljskim životom jer pokazuju da stabilna naseljivost zahteva mirnije zvezdano okruženje.
Autori istraživanja se nadaju da će naredne generacije teleskopa, kao što je rimski teleskop Nancy Grace, omogućiti preciznije analize zvezdanih susreta i uticaja supernova na egzoplanete. Ovo istraživanje pokazuje koliko je važno razumeti zvezdano okruženje kada se procenjuje dugoročna naseljivost egzoplaneta.
