Tropski ekosistemi čuvaju više od polovine svetskog nadzemnog ugljenika u svojoj biomasi, što ih čini kritično važnim u globalnoj borbi protiv klimatskih promena. Kako nivoi ugljen-dioksida nastavljaju da rastu u atmosferi, naučnici se pitaju da li će klimatske promene poboljšati sekvestraciju ugljenika kroz ubrzani rast drveća ili će prašume izložiti toplijoj, sušoj klimi koja bi mogla povećati stres vode, potisnuti rast drveća i isušiti zemljište.
Da bi ispitali kako klimatske promene utiču na vrste drveća i sekvestraciju ugljenika u tropskim šumama, Mark Ešton, Morris K. Džesup, profesor šumarstva i ekologije šuma na Jejlskoj školi za životnu sredinu, zajedno sa timom naučnika koji je izračunao nadzemnu biomasu iz drveta parcele u šumskom rezervatu Sinharaja u Šri Lanki tokom perioda od 40 godina.
Područje je ostalo neometano ekonomskim aktivnostima, pružajući priliku da se utvrde trendovi u biomasi, a šume su značajne po tome što sadrže najveće količine ugljenika od svih tropskih šuma, što ih čini posebno kritičnim izvorom ublažavanja klimatskih promjena.
Na parcelama u Šri Lanki koje je pregledao tim dominira dipterokarp, visoko šumsko drvo u jugoistočnoj Aziji, i dom su cejlonskog gvožđa (Mesua nagassarium), spororastuće vrste drveća koja se ceni zbog svog gustog drveta.
Studija, prva takve vrste koja je ispitala nadzemnu biomasu za mešovite šume dipterokarpa, otkrila je da neke od dugovečnih, sporo rastućih vrsta drveća koje karakterišu šume opadaju. Umesto da deluju kao stabilni ponori ugljenika, neke šume Šri Lanke pogođene klimatskim promenama sada su izvori ugljenika, zaključili su autori u studiji objavljenoj u Forest Ecosistems.
„Postoji veliki naglasak na sposobnosti uzgoja šuma da sekvestriraju ugljenik, ali studije starih šuma sa posebno velikim stablima koje izdvajaju ugljenik i ublažavaju klimu su retke i daleke,“ rekla je Ešton. „Studije koje postoje zasnovane su na relativno kratkim vremenskim razmacima i ne uzimaju u obzir činjenicu da same klimatske promene utiču na ove šume. Sve je više dokaza da bi stare šume mogle biti podložnije uticajima klimatskih promena nego mlađe. šume“.
Između 1978. i 2018. bio je prosečan pad biomase od 17% na tri lokacije u šumama, pri čemu je cejlonsko gvozdeno drvo činilo najveći deo tog pada, otkrili su naučnici. Kasno sukcesivno, sporo rastuće drveće doprinelo je najvećem padu, oslobađajući uskladišteni ugljenik kada je istekao. Epizode suše kao rezultat klimatskih promena, zajedno sa gljivičnim patogenima, verovatno su ubile drveće, rekli su naučnici.
Ešton i koautori rekli su da studija naglašava važnost zaštite i upravljanja kišnim šumama kako bi one mogle da nastave da funkcionišu kao ponori ugljenika i da izgrade otpornost na klimatske promene, insekte, bolesti i konverziju korišćenja zemljišta.
„Mnogi ljudi misle da ih sama raznolikost vrsta drveća u prašumi čini veoma otpornim“, rekla je Ešton. „Ali to nije nužno tačno. Ako samo šačica vrsta, koje su sve povezane jedna sa drugom, zauzima biomasu – kao što to čine dipterokarpi – što ih čini slično podložnim istim bolestima, insektima i drugim poremećajima.“
Istraživački tim uključivao je vodeću autorku Sisira Ediriveera, profesora primenjenih nauka na Univerzitetu Uva Vellasa, i studente doktorskih studija ISE David Voodburi i Arun Daianandan.
