Istraživači sa Univerziteta u Tel Avivu su prvi put utvrdili da je zbog kontinuirane seče šuma u basenu Amazona poslednjih decenija broj grmljavina u regionu značajno smanjen, a površina na kojoj se javljaju se takođe smanjila.
Prema istraživačima, ovo je iznenađujući nalaz: „U većini oblasti sveta globalno zagrevanje je dovelo do povećanja broja grmljavina, ali u ovoj studiji smo otkrili da je upravo u onim oblastima gde je krčenje šuma povećao broj oluja se zapravo smanjila, čak i sa porastom temperatura.“
„Ova saznanja su zabrinjavajuća jer smanjenje količine nevremena dovodi do smanjenja količine kiše, što zauzvrat uzrokuje dalju štetu šumama. Ovo je opasna povratna sprega, koja bi mogla ozbiljno da ošteti šume koje obezbeđuju Zemlju. sa značajnim delom kiseonika u atmosferi i apsorbuju veliki deo ugljen-dioksida koji mi emitujemo u atmosferu.“
Istraživanje su vodili prof. Kolin Prajs i diplomirani student Raam Bekenštajn sa Odeljenja za geofiziku Porter škole za životnu sredinu i nauke o Zemlji na Univerzitetu u Tel Avivu. Istraživanje je objavljeno u Quarterli Journal of the Royal Meteorological Society.
Profesor Prajs objašnjava: „Amazonske tropske prašume su najveće na svetu i igraju ključnu ulogu u regulisanju klime na Zemlji. Ove šume se često nazivaju ‘pluća Zemlje’, jer kroz proces fotosinteze šume proizvode značajan deo kiseonika u atmosferi i apsorbuju veliku količinu njegovog ugljen-dioksida — gasa staklene bašte koji značajno doprinosi klimatskim promenama.“
„Pored toga, same prašume proizvode sopstvenu kišu: drveće emituje vodenu paru putem isparavanja u vazduh koja se na kraju kondenzuje i formira oblake i kišu iznad prašuma. Dakle, šume utiču na lokalne i regionalne padavine.“
Istraživači ističu da su ovi važni procesi trenutno u opasnosti zbog ekstenzivne aktivnosti krčenja šuma u Amazoniji, odnosno seče drveća za drvo i krčenja površina za poljoprivredu, razvoj infrastrukture, rudarstva itd. Zapravo, za 30 godina između 1990. i 2020. godine u basenu Amazona uništene su šume čija je ukupna površina veća od celog kontinenta Evrope.
Ukratko, uništavanje prašuma utiče na globalne nivoe kiseonika dok povećava gasove staklene bašte u atmosferi i narušava prirodne obrasce padavina koje mogu dovesti do dalje suše u nekim oblastima. Osim toga, drveće koje je posečeno često se spaljuje, oslobađajući dodatni ugljen-dioksid u vazduh i doprinoseći globalnom zagrevanju.
U ovoj studiji, prvoj te vrste, istraživači su pokušali da prate promene u obimu grmljavine u basenu Amazona poslednjih decenija. U nedostatku podataka o grmljavini iz Amazona koji sežu decenijama unazad, istraživači su izgradili empirijski model zasnovan na klimatskim parametrima iz Evropskog centra ERA5, koji je prikupljao podatke o globalnoj klimi od 1940. godine, zajedno sa podacima o grmljavini prikupljenim preko svetske mreže munja. senzori za detekciju pod nazivom VVLLN—Vorldvide Lightning Location Netvork.
Profesor Prajs objašnjava: „Munja je rezultat ogromnog električnog polja koje se isprazni odjednom, proizvodeći radio talase koji se mogu primiti hiljadama kilometara dalje. Senzori VVLLN mreže su raspoređeni u 70 istraživačkih institucija širom sveta, i oni primite i mapirajte, u realnom vremenu, munje svuda na površini Zemlje.“
„Ovde na Univerzitetu u Tel Avivu, na krovu zgrade Geofizike, imamo jedan od senzora koji hvata radio talase od oluja koje se dešavaju u našem regionu, u Africi, Indiji, pa čak i Južnoj Americi. Unakrsno referenciranje informacija iz različite stanice tačno određuju lokaciju i vreme svakog udara groma, i tako se dobija globalna mapa udara groma tokom vremena.“
Koristeći empirijski model, istraživači su ispitali vezu između učestalosti i distribucije oluja sa grmljavinom u Južnoj Americi i promena temperature u regionu Amazona od 1980-ih. Statistička analiza podataka otkrila je iznenađujuće nalaze: uprkos porastu regionalne temperature kao rezultat globalnog zagrevanja, došlo je do smanjenja broja grmljavina za približno 8% tokom ovog perioda.
Istraživači kažu: „Kada smo detaljno ispitali ove nalaze, otkrili smo da se oblasti opadanja broja grmljavina u velikoj meri preklapaju sa oblastima u kojima je izvršena obimna krča šuma. Ovo je prvi put da postoji veza između grmljavine i grmljavine. ustanovljeno je krčenje šuma“.
„Procenjujemo da gubitak svake megatone ugljenika u Amazonu – što je ekvivalentno oko milion posečenih velikih stabala – rezultira smanjenjem broja oluja za 10 odsto.
Prof. Price zaključuje: „U ovoj studiji smo ispitali trendove aktivnosti grmljavine u basenu Amazona poslednjih decenija. Očekivali smo da ćemo pronaći povećanje broja oluja zbog globalnog zagrevanja, kao što je primećeno u mnogim regionima sveta. , ali na naše iznenađenje, otkrili smo suprotan trend: smanjenje od 8% tokom 40 godina.“
„Dalja analiza je otkrila da je najveći deo smanjenja zabeležen upravo u onim područjima gde su prašume zamenjene poljoprivredom ili drugim ljudskim aktivnostima. Smanjenje se može objasniti činjenicom da je odsustvo šuma značajno smanjilo vlagu u vazduhu, što je izvor energije i vlage potrebne za nastanak grmljavine“.
„Rezultat je manje oluja sa grmljavinom, manje oblaka, manje kiše, a samim tim i manji rast šuma. Ovo stvara opasnu povratnu petlju koja može uzrokovati sušenje šuma i značajno smanjiti vitalni doprinos ‘pluća Zemlje’ proizvodnji kiseonika i apsorpcija ugljen-dioksida“.
