Tokom poslednje decenije, nekoliko studija slučaja je izvestilo da su ljudi sa multiplom sklerozom (MS) koji su započeli antiretrovirusnu terapiju za HIV (kako bi virus držali pod kontrolom) naknadno otkrili da su njihovi simptomi MS ili potpuno nestali ili da se napredovanje bolesti znatno usporilo.
Ovi nalazi su naterali istraživače da se zapitaju da li HIV ili antiretrovirusni lekovi mogu uticati na rizik od razvoja MS. Prema našoj najnovijoj studiji, objavljenoj u Annals of Neurologi, odgovor je da.
Veoma je teško utvrditi da li HIV ili antiretrovirusni lekovi mogu uticati na MS jer velike grupe ljudi koji žive sa HIV-om, sa detaljnim medicinskim informacijama o HIV-u i MS-u, moraju da se prate tokom dužeg perioda.
Tri studije su prethodno postavile ovo pitanje, ali su imale ili premalo pacijenata ili nisu imali pristup informacijama o antiretrovirusnom lečenju. Shodno tome, ranije studije nisu dale konačne odgovore.
Za ovu studiju koristili smo velike zdravstvene baze podataka zasnovane na populaciji i kliničke HIV i MS registre. Oni su uključivali gotovo svaku osobu u Britanskoj Kolumbiji, Kanadi i Švedskoj koja je medicinski priznata kao HIV pozitivna još od 1992. godine u Kanadi i 2001. godine u Švedskoj.
Pratili smo osobe sa HIV-om od prvog datuma kada je njihova HIV infekcija prepoznata do kraja perioda istraživanja (2020. u Kanadi i 2018. u Švedskoj). Nove dijagnoze MS tokom ovog perioda tražene su na osnovu podataka iz bolnica i lekara, kao i informacija dobijenih od specijalističkih klinika za MS.
Stopa novih slučajeva MS među osobama sa HIV-om upoređena je sa stopom novih slučajeva u opštoj populaciji unutar svakog regiona da bi se utvrdilo da li zaista postoji drugačiji rizik od MS kod osoba sa HIV-om.
Identifikovali smo preko 29.000 ljudi sa HIV-om i pratili ih u proseku skoro deset godina. Tokom ovog perioda, samo 14 HIV pozitivnih ljudi razvilo je MS, što je bilo 47% manje slučajeva nego što se očekivalo na osnovu brojeva u opštoj populaciji.
Kada smo posebno pogledali ljude koji su uzimali antiretrovirusne lekove (skoro svi u studiji), i tek nakon što su započeli antiretrovirusnu terapiju, otkrili smo 45% manje slučajeva MS nego što se očekivalo. Drugim rečima, otkrili smo smanjeni rizik među ljudima koji su bili HIV pozitivni i koji su koristili antiretrovirusnu terapiju.
Rizik od MS je najznačajnije smanjen kod žena, sa smanjenjem od 72%. Takođe je bilo manje muškaraca koji su razvili MS u HIV populaciji nego što se očekivalo, ali je razlika u riziku bila manje izražena kod muškaraca nego kod žena.
Samo iz rezultata ove studije nije moguće reći da li bi virus ili antiretrovirusna terapija mogli biti odgovorni za smanjenje rizika od MS. Međutim, postoje biološki razlozi koji podržavaju obe teorije.
HIV dovodi do progresivnog gubitka imunih ćelija zvanih CD4+ T ćelije. Ove iste ćelije su uključene u MS, jer pokreću kaskadu događaja koji dovode do upale mozga i kičmene moždine. Smanjenjem broja CD4+ T ćelija, infekcija HIV-om može smanjiti verovatnoću da osoba razvije MS.
Međutim, otkriće da je rizik od MS bio manji kada je virus HIV-a verovatno potisnut antiretrovirusnim lekovima, mogao bi ponuditi izvesnu nadu da je lečenje, a ne virus ono što igra ulogu.
Mogući mehanizmi za efikasnost antiretrovirusnih lekova u smanjenju rizika od MS i invaliditeta uključuju inhibiciju Epstein-Barr virusa. Sve više i više istraživanja se akumulira kako bi se istakla važna uloga Epstein-Barr u MS.
Antivirusna svojstva HIV terapije mogu ograničiti aktivnost Epstein-Barr virusa, čime se minimizira i rizik od dobijanja MS-a i napredovanja bolesti kod onih koji ga imaju.
Otkriće da HIV infekcija ili antiretrovirusni lekovi pružaju zaštitni efekat protiv MS-a ima potencijal da proširi naše razumevanje uzroka MS-a i načina na koji bolest oštećuje telo.
Iako su dostupni tretmani za relapsirajući oblik MS, nijedan ne može zaustaviti upornu progresiju koja se vidi kasnije u bolesti. Nalazi ove studije mogli bi da podstaknu usaglašenije napore da se utvrdi da li antiretrovirusni lekovi mogu usporiti napredovanje MS bolesti.
Sa ograničenim istraživačkim resursima, ovaj pristup bi mogao doneti neposredniju korist, rešavajući veliku nezadovoljenu potrebu za razvojem boljih tretmana koji imaju za cilj prevenciju ili usporavanje progresije MS.
